oʻrda
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]oʻr-da
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]OʻRDA 'hukmdorning qarorgohi’. Qoʻhon yuni oʻ r -d a s i muzerga aylantirilgan. Bu ot qadimgi turkiy tilda 'tepaga harakatlan-’ maʼnosini anglatgan or— feʼlining -(u)t ortgirma qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan shaklidan -u qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 472); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaf — fuz qilinmay qoʻygan; t undoshi r undoshining taʼsi — rida jarangli eshiga, soʻz oxiridagi u unlisi ä unli — siga almashgan: (or- = ut = orut—) + u = orutu > ortu > ordu > ordä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]tar. 1 Turkiy va moʻgʻul xalqlari-da hukmdor, xon qarorgohi, qalʼa. ◆ Yusufbek hoji boshliq yeru koʻkka sigʻmagan muzaffar xalq oʻrda tevaragini qurshab tushdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Mullajon yoshligida Qoʻqon xoni oʻrdasi oldidagi kazarma may-donida otda mashq qilayotgan soldatlarni koʻrib, soldat boʻlishni orzu.. qilardi. A. Rahmat, „Ellik bir bahodir“ .
2 Qoʻshin qarorgohi, lashkargoh. ◆ Harbiy harakatlar vaqtida oʻrda atrofi xandaq bilan oʻralgan. "OʻzME" .
- Oltin Oʻrda 13-asrning 40-yillaridan 16-asr boshlarigacha mavjud boʻlgan, poy-taxti turli davrlarda turli shaharlarda joylashgan, asosan turkiy va moʻgʻul koʻch-manchi qabilalari ittifoqidan iborat yirik davlat.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЎРДА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.