oʻrdak
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]oʻr-dak
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]OʻRDAK 'suvda suzib, boshi bilan shoʻngʻib ovqatla-nadigan yalpoq tumshuqli qush’. Shoshgan oʻ r d a k ham boshi bilan, ham dumi bilan shoʻngʻiydi (Maqol). Bu ot qadimgi turkiy tildagi ’shoʻngʻi-’ maʼnosini anglatgan ör- feʼlidan -däk qoʻshimchasi bilan yasalgan; oʻzbek tilida ö: unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ö:r— + däk = ördäk > ordäk. Bu soʻzni boshqacha talqin etish qam mumkin: ’shoʻngʻi-’ maʼnosini anglatgan b:r- feʼliga 'takror’ maʼnosini ifodalovchi —lä qoʻshimchasining —dä shaklini qoʻshib hosil qilingan shaklidan -k qoʻshimchasi bilan yasalgan (Devon, I, 128, DS, 388); oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (ör- + dä = ördä-) + k = ördäk > ordäk. Ordäk soʻzi asli ’koʻp marta shoʻngʻuvchi’ maʼnosini anglatgan: bu qushga nom shu xu— susiyati asosida berilgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- Oʻrdaksimonlar oilasiga mansub, boʻyni kalta, oyoqlari qisqa kurak-simon, suvda suzib yurishga moslangan, yalpoq tumshuqli parranda. ◆ Yovvoyi oʻrdak. Xonaki oʻrdak. Urdak tuxumi. Oʻrdak ovlamoq. Dunyoni suv bossa, oʻrdakka nima qaygʻu? Ma-qol . ◆ Shoshgan oʻrdak ham boshi bilan, ham dumi bilan shoʻngʻiydi. Maqol . n ◆ Sohilida chayqalar qamish, Uchib oʻtar baʼzan oʻrdak, gʻoz. Yo. Mirzo .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЎРДАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]- Yoqutcha: кус
Sifat
[tahrirlash]oʻrdak