qasd

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qasd

Etimologiyasi

a. قَصْد — maqsad, niyat; intilish, ishtiyoq; gʻaraz

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Albatta amalga oshirish koʻzda tutilgan, jazm etilgan qatʼiy niyat; azm-qaror, ahd. ◆ Uydan chiqishdanoq uning [Otabekning] qasdi bu kunni dalada oʻtkazmoq edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ ◆ U Munisxondan uni sovitish qasdida edi. A. Qahhor, „Sarob.“

Qasd qilmoq Biror niyatda boʻlmoq, maqsadni koʻzda tutmoq. ◆ Ertadan boshlab beparvoroq boʻlishga qasd qildim. S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“ ◆ Agar Gʻulomsher qasd qilsa, har qanday ishning uddasidan chiqishiga hamma ishonar edi. Oybek, „Nur qidirib.“

2. Haqorat, yomonlik uchun javob qaytarish (hisoblashish) niyati; adovat, oʻch, alam. ◆ Qasd qilmoq. ◆ Birovga qasd qilma. ◆ Sen jinni boʻldingmi? Yo menda boshqa bir qasding bormi? Latifalar. ◆ Mening fashizmdan boʻlak hech kimda qasdim yoʻq. Uygʻun. ◆ Shermuhammadning esa xotin joʻnidan menda qasdi bor. K. Yashin, „Hamza.“

Joniga qasd qilmoq (yoki etmoq) Oʻldirish, yoʻq qilish uchun harakat qilmoq, suiqasd qilmoq. ◆ Botiralining joniga qasd qilgan kim boʻlsa ham, yurtning qargʻishiga qoldi. H. GʻulomMashʼal.

Joningda qasding bormi? Joningdan toʻydingmi? Jondan bezor boʻldingmi? Oʻlging keldimi?}} ◆ Joningda qasding bormi, buncha aroqning ketidan quvmisang. Mushtum.

Qasdiga tushmoq Payiga tushmoq, oʻch olish, yoʻq qilish va sh.k. uchun harakat qilmoq. ◆ Dushman tushar davlatining qasdiga. Oysuluv.

Qasdida boʻlmoq 1) biror maqsadda, niyatda boʻlmoq; 2) oʻch olish, yoʻq qilish, oʻldirish yoki qoʻlga tushirish va sh.k. niyatda boʻlmoq. ◆ Uyingiz orqasini teshib, Kumush qasdida boʻluvchi.. ham shu battol Homid ekan. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

Antonimlari

ҚАСД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qasd
1 твёрдое решение, намерение, замысел; цель; умысел; ◆ qasd qilmoq, qasd etmoq 1) намереваться; решать (делать что-л.); ◆ qasd qilgan - oʻzar, hasad qilgan - toʻzar посл. кто твёрдо решил - преуспеет, кто завидует - пропадёт; 2) покушаться; замышлять зло; ◆ birovning joniga qasd qilmoq покушаться на жизнь кого-либо; ◆ qasdiga tushmoq 1) вознамериться сделать (что-л.), добиться (чего-л.); 2) замышлять (против кого-л.) зло, преследовать (кого-л.); ◆ u mening qasdimga tushgan он замышляет против меня зло; онпреследует меня;
2 месть; ◆ qasd olmoq мстить; ◆ men undan qasdimni olaman я ему отомщу; ◆ 

• birovga qasd boʻlib qolmoq иметь зуб против кого-либо; замышлять зло против кого-либо; ◆ u menga qasd он против меня имеет зуб; ◆ joningda qasding bormi? что, тебе жизнь надоела?