qaygʻurmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qay-gʻur-moq

Etimologiyasi

QAYGʻUR- 'qaygʻu-alam chek-', 'gʻam ye-'. Qahra-mon hizning fojiali oʻlimini eshitganlar hammasi qaygʻurib yigladilar (Jumaniyoz Sharipov). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl (Devon, III, 211) 'gʻam-alam' maʼnosini anglatuvchi qaygʻu otidan —r qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik a unlisi yo unlisiga almashgan: (qaż- + gʻu = qażgʻu > qaygʻu) + r = qaygʻur- > qyoygʻur—. Soʻzlashuv nutqida bu soʻz tarkibidagi u unlisi i unlisiga almapggiriladi: qyoygʻur- > qyoygʻir—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qaygʻu-alam chekmoq; kuymoq. ◆ Qaygʻurmang, opajon. Qora kunlar oʻtar, yorugʻlikka chiqarmiz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Qahramon qizning fojiali oʻlimini eshitganlar hammasi qaygʻurib yigʻladilar. J. Sharipov, „Xorazm“ .

2 Biror kimsa, narsa, ish va shu kabilar haqida oʻylamoq, uning xatgi-harakati, tashvishida boʻlmoq. ◆ Nodira onasi oʻrnida Anvarning boshini siladi, yuvib taradi va Anvarning istiqboli uchun qaygʻurdi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Moʻl-koʻl yem-xashak — koʻp goʻsht, sut, yogʻ demakdir. Shunga koʻra mollarning qishki ozuqasi haqida hozirdan qaygʻuray-lik. Gazetadan .

Antonimlari

ҚАЙҒУРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qaygʻurmoq
1 горевать, печалиться;
2 беспокоиться, заботиться; koʻp qaygʻurma! 1) не горюй; 2) не беспокойся!