Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qa-zi-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

QAZI- ' yerni chuqur qosil qilish maqsadida oʻy-', 'kovla-' .Birovga choh hazisang, oʻzing yihilasan (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl qazï— tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 280); asli qaz- feʼliga (ПДП, 413; DS, 439 : ' rït, kopat') ’ takror' maʼnosini ifodalovchi — ï qoʻshimchasini qoʻshib qosil qilingan (Devon, III, 280); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qaz— + ï = qazï- > qäzi-. Bu feʼl oʻzbek tili shevalarida qaz-shaklida ham ishlatiladi (UTIL , II, 536).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yerni kovlab, oʻyib, biror narsa tayyorlamoq. ◆ Ariq qazimoq. Okop qa-zimoq. Quduq qazimoq. Birovga choh qazisang, oʻzing yiqilasang. Maqol . v ◆ Zarang yerlar-ni loʻm bilan urib, shunday qaziydiki, ham-ma hayron qoladi. Oydin, „Oltin uzukka olmos koʻz“ . ◆ Xalqimiz katta-katta kanallar qazib, daryolarni boʻgʻdi. "Mushtum" .

2 Yerosti boyliklarini kovlab chiqar-moq, olmoq. ◆ Koʻmir qazimoq. Ruda qazimoq. v ◆ Siz darrov shu oltinlarni qazib olib, kuningizga yarating. "Ertaklar" .

Sinonimlari

Antonimlari

ҚАЗИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Feʼl

qazimoq qazimoq

Ruscha _ru

qazimoq
1 рыть; копать, раскапывать; ◆ yer qazimoq рыть землю; ◆ quduq qazimoq копать колодец; qazib olmoq выкапывать, вырывать; birovga choh qazisang, oʻzing yiqilasan посл. (букв. если будешь другому копать яму, сам свалишься) не рой другому яму, сам в неё попадёшь;
2 добывать (руду, уголь и т. п.).