qichimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qi-chi-moq

Etimologiyasi

QICHI— ' qichigʻi qoʻzgʻa—'. Shu kunlarda nimagadir kaftim h i ch i b t u r i b d i. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli qï chï- tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 337: qïchï-_la_. __la qoʻshimchasi ' takror' maʼnosini ifodalash uchun xizmat qiladi); keyinchalik oʻzbek tilida ï unli-larining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qïchï- > qichi-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qichigʻi qoʻzgʻamoq (q. qichiq

1). ◆ Uning aʼzoyi badani qichiyapti. Yarasi qichiyapti. Koʻzim qichiyapti. m ◆ Ikkovimiz ham bir tunab ketgani kelamiz. Orqang qichisa, kimga qashlatishni bilmasang.. S. Siyoyev, „Otliq ayol“ .

2 Qashimoq; qichinmoq. ◆ Oyoqlarini qichib sonatib yuboribdi.

Tili (yoki ogʻzi) qichimoq q. til. Tomogʻi qichimoq Biror narsa yeyish yoki ichish is-tagi, talabi qoʻzgʻamoq (odatda oʻzga hisobi-ga). ◆ Montyor Joʻrayevning tomogʻi qichigan kupi biror kishining simini shartta uzib, uyiga kiribketadi. "Mushtum" . ◆ Arizashr koʻp-ligidan foydalangan Inogʻomning tomogʻi qichib, yer oʻlchab berishga tarang qiladigan boʻldi. "Mushtum" . Qoʻli qichimoq Biror ish qilgisi yoki mushtlashgisi kelmoq. ◆ Xotin kishini nomard uradi, qoʻling qichisa, oʻzingga oʻxshagan qoʻli qichiganni topib mushtlash.. A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ . ◆ Qilichboz yigit-larning yuraklari toshib, qoʻllari qichib, jangni qoʻmsar, boʻronli kunlarni kutib sabrsizlanardilar. Oybek, „Navoiy“ .

Antonimlari

ҚИЧИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qichimoq
1 чесаться, зудеть; свербеть; саднить; qoʻlim qichiyapti прям. и перен. у меня руки чешутся; til qichiydi перен. язык чешется; так и подмывает сказать;
2 чесать, расчёсывать (напр. рану); * tomogʻi qichiyapti (букв. у него першит в горле) ему хочется выпить; qoʻli qichiyapti у него руки чешутся, ему неймётся.