qilich

Vikilug‘atdan olingan
Vikipediya
Vikipediya
Vikipediyada qilich haqida maʼlumotlar bor:


Adolat qilichi, Freilicht muzeyi, Olmoniya.

Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]

Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]

qi-lich

Aytilishi[tahrirlash]

Etimologiyasi[tahrirlash]

QILICH 'xanjardan uzun bir tigʻli qurol'. Mu— dofelar hoʻllaridagi miltiq , shashvar, oybolta, q i l i ch va nayzalari bilan tizilishib oldilar (Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli qïlïch tarzida talaffuz qilingan (Devon, I, 340; DS, 442); keyinchalik oʻzbek ti — lida ï unlilarining qatgiqlik belgisi yoʻqolgan: qïlïch > qilich. Bu ot asli -ch qoʻshimchasi bilan yasal— gan, lekin bunday yasalishga asos boʻlgan feʼl manba -larda oʻz aksini topmagan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]

Maʼnosi[tahrirlash]

1 Bir tigʻli, gʻilof (qin) bilan yonga osiladigan, chopish, sanchish bilan yovga shikayet yetkazadagan qurol. ◆ Oʻtkir qilich. Uchi qayrilgan qilich. Qilich yalangʻoch-lamoq. Qilichni qindan sugʻurmoq. Qilich solmoq. Qilich bilan urmoq. n Mudofelar qoʻllaridagi miltiq, shashvar, oybolta, qi-lich va nayzalari bilan tizilishib oldilar. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

Qilich oʻynatmoq (yoki koʻtarmoq) Qilich bilan tahdid qilmoq. ◆ Ot ustida qilich oʻynatgan Toʻxtasin oʻz yigitlari bilan bosib kiradi. K. Yashin va M . Rahmon, Sirdaryo. Qilichdan oʻtkazmoq (yoki kechirmoq) Qilich solib oʻldirmoq, qirmoq. ◆ Parizodni, xonni ham, Ikki nomard jonni ham Qilichdan oʻt-kazmoqqa.. Hozir edi shul zamon. H. Olimjon . ◆ Ushbu farmonimizni olgan on, darhol oʻn besh yoshdan to yetmish yoshgacha boʻlgan qipchoq er zotini qilichdan kechirgaylar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Qilichidan qon tomadigan ayn. qamchisidan qon tomadigan q. qamchi. ◆ Bu yerda Shoʻroga qarshi isyon chiqarish u yoqda tursin, qilichidan qon tomadigan besh-oʻnta maslak-dosh ham topilmadi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

2 Qilich (erkaklar ismi).

Sinonimlari[tahrirlash]

Antonimlari[tahrirlash]

ҚИЛИЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari[tahrirlash]

OʻTIL

Tillarda[tahrirlash]

Ruscha ru

qilich
1 сабля, шашка; шпага; меч; // сабельный; ◆ oʻtkir qilich острая сабля; острый меч; ◆ qilich qini (или gʻilofi) сабельные ножны; ◆ qilich zarbi сабельный удар; ◆ qilich solmoq ударять мечом, рубить мечом; ◆ dushmanni qilichdan oʻtkazmoq изрубить шашками противника; ◆ qilichni qinidan sugʻurmoq, qilich yalangʻochlamoq вынуть саблю (шпагу, меч) из ножен; обнажать шпагу (саблю, меч); ◆ bir qinga ikki qilich sigʻmas посл. в одни ножны две шашки не поместятся; соотв. в одной норе два барсука не уживутся; ◆ boshingga qilich kelsa ham, toʻgʻri gapir погов. говори правду, если даже над твоей головой будет поднят меч; ◆ toʻgʻri soʻz qilichdan oʻtkir посл. правдивое слово острее сабли; ◆ qilich yarasi tuzaladi, til yarasi tuzalmaydi посл. рана, нанесённая мечом заживёт, а рана, нанесённая языком - нет;
2 Килыч (имя собств. мужское.)