qirgʻiy

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qir-gʻiy

Etimologiyasi

QIRGʻIY 'tumshugʻi kalta va qayrilgan, changali taraqqiy etgan, bedana oviga solinadigan yirtqich qush'. Q i r gʻ i y b i l a n bedana ovlash hozir de— yarli yoʻh. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli 'tirna—' maʼnosini anglatuvchi qïr— feʼlining (' changalga ol—' maʼnosidan) kuchay — tirish maʼnosini ifodalovchi —gʻu qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan -y qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik u unlisi ï unlisiga almashgan, soʻngra ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (qïr— + gʻu = *fgʻu-) + y = qïrgʻuy (ДС, 446) > qïrgʻïy > qirgʻiy. Bu soʻz oʻzbek tilida qiygʻir shaklida ham ishlatiladi, bunda birinchi boʻgʻin oxiridagi r undoshi bilan ik-kinchi boʻgʻin oxiridagi y undoshi oʻrin almashadi: qirgʻiy > qiygʻir.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

ayn. qiygʻir. ◆ Donish endigina pati chiqa boshlagan palaponni olib tush-ganda, tepada ona qirgʻiy chuvvos soldi. A. Dilmurodov, „Osmonning bir parchasi“ . ◆ Bir toʻp chumchuqni bir qirgʻiy quvib yurganday, toʻp-toʻpini quvalab yuribdi. "Xoldorxon" .

Antonimlari

ҚИРҒИЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qirgʻiy
перепелятник, ястреб-перепелятник; ◆ tosh qirgʻiy ястреб-тювик; ◆ 

• qirgʻiy burun 1) крючковатый нос; нос с горбинкой; 2) горбоносый.