qoʻpormoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻ-por-moq

Etimologiyasi

QOʻPOR- 'er bagʻridan sugʻurib ol-\ Yoʻlchi yer— ning tosh bagrini yorib, toʻnka hoʻporadch (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham igunday maʼnoni anglatgan bu soʻz 'koʻtaril—', 'tik tur—' maʼnosini anglatuvchi qop- feʼliga -(u)r ortgirma qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan: qop— + ur = qopur— (ПДП, 414; Devon, II, 75; DS, 457). Qadimgi turkiy tildayoq bu soʻz qopar- tarzida ham talaffuz qilingan (ПДП, 414); oʻz —

bek tiliga ana shu shakli a unlisi â unlisiga almashgan holatda yetib kelgan: qopur- || qopar- > qopâr-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tag-tugi, tomiri bilan sugʻurmoq, agʻdarmoq. ◆ Yoʻlchi yerning tosh bagʻ-rini yorib, toʻnka qoʻporadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Traktorlar gurullab-varshglab, yovvoyi jiyda, changal, turongʻi, tol, doʻlana singari buta va mayda daraxtlarni tag-tomiri bilan qoʻporib tashlar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Agʻdarmoq, kovlamoq; shunday harakat bilan buzmoq. ◆ Muhiddin, Abduvahoblar ket-monlarini sopladilar-da.. qamishzorlarni qoʻporishga kirishdshgar. "Oʻzbekiston qoʻriq-lari" .

3 Tag-tugi bilan yoʻq qilmoq, tugatmoq. ◆ Dushmanlarni tag-tomiri bilan qoʻporib tashlashga qaror qilindi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

4 koʻchma kam qoʻll. ayn. oʻmarmoq. ◆ Lutfi-niso erining davlatidan mumkin qadar koʻp-roq qoʻporib, shu kenja arzandasiga sarf qshshsh uchun urinar edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

ҚЎПОРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoʻpormoq
1 выкорчёвывать, вырывать с корнем; опрокидывать; ◆ daraxt qoʻpormoq вырывать дерево с корнем; suv koʻprikni koʻporib ketibdi вода унесла (смела) мост;
2 перен. подтачивать, подрывать; низвергать.