qursoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]qur-soq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]QURSOQ ’ oshqozon', ' qorin'. Urush hammaning tinkasini quritgan, qursogʻini boʻshatgan boʻlsa, .. (Oybek). Qadimgi turkiy tilda shunday maʼno-ni anglatgan bu soʻz qurugʻsaq (Devon, I, 461; DS, 470), qugʻursaq (ДС, 464) shakllarida ishlatilgan; ayni bir manbadan olingan misol DSda qurugʻsaq shaklida, ПДПda qogʻursaq shaklida berilgan (414— bet). Misol— larning turli manbalarda uchrashidan asosiy shakl qurugʻsaq ekani ayon boʻlib turibdi. Bu soʻz tarkibini quyidagicha izohlash mumkin: dastlab 'yigʻ—' maʼnosini anglatgan qur- feʼlidan -(u)gʻ qoʻshimchasi bilan ot yasalgan, unga —sa qoʻshimchasiŋi qoʻshib feʼl yasalgan va oxiri —q qoʻshimchasini qoʻshib ot yasalgan; eski oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻin tarkibidagi ugʻ tovushlari ta — laffuz qilinmay qoʻygan (ССТТН, II, 76; КРС, 449); keyinchalik a unlisi â unlisiga almashgan: [(qur- + ugʻ = qurugʻ) + sa = qurugʻsa—] + q = qurugʻsaq > qursaq > qursâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Oshqozon, qorin. Kursogʻi och. Kursogʻi toʻydi. n Urush hammaning tinka-sini quritgan, qursogʻini boʻshatgan boʻlsa, ularning [boylarning
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]◆ boshidan zar sochib, qursoqlarini yana qappaytirgan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . -Nafs qursin.. Siz aqllilik qilgan ekansiz, mulla Muhsin, — deydi kur-sotni ishqalab, — chot, qovunning tarrasi ushladi meni. A. Qodiriy, Obid ketmon.
2 Ich, bachadon. Inson ona qursogʻidayoq avlod-ajdodiga xos boʻlgan bagʻritoshlik va johillikni ham oladi. N. Qobil, Bugʻdoy pishigʻiga yetmaganlar. Ona qursotdagi bola-ning shaklu shamoyili oʻzgarib, qirq kunda inson qiyofasiga kira boshlaydi. Gazetadan.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҚУРСОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.