qutqarmoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]qut-qar-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]QUTQAR- ' koʻngilsiz, ogʻir, xavfli holatdan xalos qil—'. Meni sharmanda boʻlishdan shu kishi q u t q a-r i b q o l d i. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz qut— feʼliga -qar orttirma qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ДС, 473), oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: qut- + qar = qutqar- > qutqär-. Mahmud Koshgʻariy nimagadir ja — rangsiz t undoshidan keyin bu qoʻshimchaning jarangli undosh bilan boshlanadigan —gʻar shakli bilan hosil qilingan soʻzni keltirgan: qutgʻardï (Devon, II, 224). Bundan qatʼi nazar, manbalarda 'xalos boʻl—' maʼno — sini anglatgan qut— feʼli aks ettirilmagan. DSning 461- betida Mahmud Koshgʻariy lugʻati asosida (Devon, II, 341) qot— feʼli keltirilib, 'ostavlyat, pokidat, za — brasïvat' maʼnosini anglatishi aytilgan. Balki qutqar— soʻzini hosil qilishda ana shu qot— feʼli asos boʻlgandir.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Koʻngilsiz, ogʻir, xavf-li va sh.k. holdan chiqarmoq, xalos qilmoq. ◆ Azobdan qutqarmoq. Xijolatdan qutqarmoq. Ulimdan qutqarmoq. Sharmanda boʻlishdan qutqarmoq. Tilni tiygan boshni qutqarar. Maqol . m ◆ Xudo xayringizni bersin.. meni tashvishdan qutqaring. K. Yashin, „Hamza“ .
2 Boʻshatmoq, chiqarib olmoq, ozod qil-moq. ◆ Qamoqdan qutqarmoq. n [Otam bilan onam:] Toza sharmanda boʻldik. Besh-olti yil-ga kestirib yuborsa, seni qanday qilib qut-qarib olamiz? P. Tursun, Oʻqituvchi.
3 Xalos, xorij qilmoq. ◆ Ichkilikbozlik-dan qutqarmoq. Qarzdan qutqarmoq.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҚУТҚАРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Feʼl
[tahrirlash]qutqarmoq qutqarmoq
Tillar
[tahrirlash]- Inglizcha: save
- Portugalcha: salvar
- Turkcha: kurtarmak, kaydedebilirsiniz