roʻzgʻor

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

roʻz-gʻor

Etimologiyasi

ROʻZGʻOR Bu ot asli 'kun' maʼnosini anglatadigan tojikcha roʻz otiga (ТжРС, 330) -gar koʻshimchasini (ТжРС, 542: roʻzgar) qoʻshib hosil qilingan ooʻlib, oʻzbek tiliga g tovushini g tovushiga, shundan keyingi a tovushini o (â) tovushiga almashtirib olingan. Bu ot 'hayot kechiruvchi har bir oila' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 631).    '
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

\f. — davr, vaqt; taq-

dir, nasiba; mavqe, holat, shart-sharoit; qulay imkoniyat; olam, jahon] 1 Oʻziga mus-taqil har bir oila, har bir xoʻjalik. ◆ Ayol-ning sarishtasi — roʻzgʻorning farishtasi. Maqol . m ◆ Seni deb uyimdan, roʻzgʻorimdan kechdim. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Ha, durust, ishga yaroqli polvondek yigit boʻlsang, roʻzgʻorga bosh boʻlasan endi, oʻgʻlim. S. Karomatov, „Oltin qum“ . ◆ Shu paytgacha doim roʻzgʻor ishi bilan band boʻlgan Malikaxon zavodga ishga kirib ketdi. S. Zunnunova, „Koʻk chirokdar“ .

2 Shunday oila yoki xoʻjalikka tegishli va uning tirikchiligi uchun zarur anjom-ashyolar, ikir-chikirlar. ◆ Roʻzgʻor ziynati — oʻtin, Uy ziynati — xotin. Maqol . n ◆ Kushu omoch, bosh aylanmas kichik qoʻrgʻon, Ovqat-roʻzgʻor, kavshay desang — obi yovgʻon. H. Gʻulom, Tanlangan asarlar. ◆ Agar boshqa odam boʻlgan-da, Mahfuzaga toʻgʻri yoʻl koʻrsatar, roʻzgʻori-ni butlab olishni oʻrgatardi. Gazetadan . ◆ Qo-dir butun roʻzgʻor tashvishlarini zimmasiga olishga majbur boʻldi. "Yoshlik" .

3 Turmush, oila. -Katta qizining roʻz-gʻorini ham shu kampir buzgan. Magazinda ish-laydigan toparmon-tutarmon bir yigitni ichkuyov qilib, rosa sogʻib ichdi, — dedi kelin. S. Ahmad, Choʻl burguti. ◆ Bularning ham ay-rimlarining roʻzgʻor, farzandlari bor, baʼ-zilari erta-indin uzatiladigan boʻlib, boʻy yetibturibdi. Gazetadan .

Roʻzgʻor koʻrmoq 1) q. roʻzgʻor qilmoq 1. ◆ Dali Bodomgulning tuprogʻi sovimay, yangisini topibdi. Biron marta roʻzgʻor koʻrmagan, pene yigitlar koʻzini kuydirgan bu tamtam qiz uning tuzogʻiga tushib qolganiga sira tu-shunolmasdi. S. Ahmad, „Jimjitlik“ . ◆ Axir men ham roʻzgʻor koʻrgan edim. S. Ahmad, Ufq; 2) q. roʻzgʻor qilmoq 2. ◆ Roʻzgʻor koʻrsa, tushunib qo-lar, degan fikrgina Marziya xolaga taskin berar, keliniga ham bularning hammasi vaq-tinchaligini uqtirib, koʻnglini ovlardi. S. Zunnunova, „Koʻk chiroq“ . Roʻzgʻor tebratmoq Oilani iqtisodiy jihatdan taʼminlamoq, oilani boqmoq. U [ Mahmud Torobiy] ◆ oʻzining Muhammad va Ali ismli ikki ukasi bilan sahardan mo shomgacha mehnat qilib, katta roʻzgʻorini tebratib turardi. M. Osim, „Mahmud Torobiy“ . ◆ Bu paltoni mehnat qi-lishi, pul topishi, roʻzgʻor tebratishi mumkin boʻlgan soppa-sogʻ shu qoʻllari bilan birovga eltib beradimi?S. Zunnunova, „Koʻkchiroqlar“ .

Roʻzgʻor qilmoq 1) oila qurmoq. ◆ Karim qan-day aqlli yigit. Bechora ota-onasiz yetim oʻsdi. Roʻzgʻor qilishni toqatsizlik bilan kut-yapti. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli; 2) oʻz xoʻjaligi uchun zarur anjom toʻplamoq, boy-lik orttirmoq“ . ◆ Shunchali roʻzgʻor qilib, loaqal yumshoqroq non yedirmasak.. Kishi juda ham uyaladi! A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

Antonimlari

РЎЗҒОР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

roʻzgʻor
1 хозяйство (отдельный двор, отдельная семья как хозяйственная единица); ◆ Biz besh roʻzgʻor ... tumorcha yerga egamiz (Ѓ. Ѓулом) Нас пять хозяйств (пять дворов), ... и мы располагаем только жалким клочком земли; ◆ katta roʻzgʻor большое хозяйство (хозяйство большой семьи); ◆ roʻzgʻor tebratmoq кормить, обеспечивать семью;
2 имущество, утварь, обиход; хозяйство; // хозяйственный; ◆ uy roʻzgʻori домашнее имущество, предметы домашнего обихода; ◆ kolxoz roʻzgʻori колхозное хозяйство; ◆ roʻzgʻor mollari хозяйственные товары.