shalayim

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sha-la-yim

Etimologiyasi

SHALAYIM ' qimirlashga kuchi yetmaydigan', 'ma-jolsiz'. [Nizomjon] ikki tizzasida darmon qolmay, ogʻir kaltaklardan sh a l a y i m b oʻ l i b yiqilib, oʻrnidan turganga oʻxshardi (Sayid Ahmad). Bu soʻz qa-dimgi turkiy tildagi 'boʻshashgan' maʼnosini bildi — ruvchi shal-shul soʻzidan (Devon, I, 324) eski oʻzbek ti — lida —(a)y qoʻshimchasi bilan yasalgan shalay— feʼliga (КРС, 898: ' madorsizlan—', 'shalvira—') — (ï)m qoʻshim— chasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik a unlilari ä unli — lariga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (shal + ay = shalay-) + ïm = shalayïm > shäläyim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Nihoyatda kuch-madori ketgan holatli; majolsiz; shalviragan. ◆ Nonvoy yerga tushganidan keyin shalayim boʻlib, oʻr-nidan turolmay qoldi. M. Muhammadjonov, „Turmush urinishlari“ . [◆ Nizomjon\ Ikkitiz-zasida darmon qolmay, ogʻir kaltaklardan shalayim boʻlib yiqilib, oʻrnidan turganga oʻxshardi. S. A .\mad, Ufq.

Antonimlari

ШАЛАЙИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shalayim
ослабевший, обессиленный; раскисший; поникший; ◆ Nonvoy yerga tushganidan keyin shalayim boʻlib, oʻrnidan turolmay qoldi (М. Мућаммаджонов, «Турмуш уринишлари») После падения пекарь ослабел и не смог встать на ноги; ◆ issiq dim havoda gʻoʻzalar bargi shalayim boʻlib qoldi в жарком, душном воздухе листья хлопчатника поникли (обвисли).