shimarmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shi-mar-moq

Etimologiyasi

SHIMAR— 'kiyimning yengini yoki pochasini tash-qariga qayirib koʻtar—'. Ular yirtih ishtonlarini tizzagacha sh i m a r i b , suv kechishadi (X.Ahmar). Bu feʼlni qirgʻiz tilidagi shïmalan- feʼli bilan (КРС, 920: 1. 'zasuchit rukava') qiyoslashdan koʻrinadi -ki, ular uchun asos vazifasini shïma qismi bajargan, lekin lugʻatlarda bunday soʻz oʻz aksini topmagan. Asli shïma 'qayrilgan holat'ni anglatgan soʻz boʻlib, oʻzbek tilida undan —r qoʻshimchasi bilan feʼl yasalgan; keyin-chalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: shïma + r = shïmar— > shimär—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Orqasiga qayirib, hi-marib, yuqoriga koʻtarmoq (kiyim yoki uning biror qismi haqida). ◆ Pochani shimarmoq. Qayirsam — etagim, shimarsam — yengim.

Maqol. ■■ Ular [◆ Ergash bilan Odil\ yirtiq ishtonlarini tizzagacha shimarib, suv ke-chishadi, har bir tosh tagiga qoʻl tiqib, ba-liq qidirishadi. H. Ahmar, Kim haq? ◆ -Boʻron toʻxtagach, undan ham yaxshi ishlayapmiz, — dedi Bekboʻta bilaklarini shimarib. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .

Yeng shimarib Astoydil; jon-jahdi bilan. ◆ Toʻgʻrirogʻi, senga oʻxshash adashganlarni toʻgʻri yoʻlga solish uchun yeng shimargan bir kishiman. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati“ .

Antonimlari

ШИМАРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shimarmoq
засучивать, загибать, завёртывать, подвёртывать; ◆ yeng shimarmoq засучивать рукава; yeng shimarib засучив рукава, серьёзно, по-настоящему, как следует; усердно; yeng shimarib ishga kirishmoq приняться за дело, засучив рукава; серьёзно (по-настоящему) взяться за дело.