silkimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sil-ki-moq

Etimologiyasi

SILKI— 'bir necha marta tebrat—Shukurjon flyagani ogʻzini pastga hilib silkigan e d i, ichidan ingichka hilib oʻralgan bir hogʻoz tushdi (Odil Yoqubov). Bu soʻz 'silta-' maʼnosini anglatgan silk-feʼlidan (Devon, III, 428; DS, 500) eski oʻzbek tilida ' takror' maʼnosini ifodalovchi —i qoʻshimchasi bilan hosil qilingan: silk— + i = silki— (Hozirgi oʻzbek tiliga yetib kelmagan silk— feʼli, masalan, qirgʻiz tilida mavjud: КРС, 647).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Kuch bilan u yon-bu yonga siltamoq, keskin tebratmoq. ◆ Qizning naza-rida, ona perronda hamon roʻmol silkib tur-gandek edi. S. Ahmad, «Mehribon» . ◆ Maysalarni silkib, shitirlab birdan Yugurib oʻtdi yel — bezovta, sergak. X. Davron, «Bolalikning ovozi» . ◆ Sidiqjon egarga yaxshiroq oʻrnashib, otning jilovini silkidi. A. Qahhor, «Qoʻsh-chinor chiroqlari» .

Bosh silkimoq 1) bosh(ni) qimirlatmoq. ◆ Tursunboy ota egarga qiyshiq oʻtirib, xirgo-yi kila boshladi. Ot koʻshik maqomiga bosh silkib, asta-sekin yoʻrtib ketmokda. S. Axmad, «Hukm; 2) boshni quyiga harakatlan-tirish bilan tasdiq ishorasini qilmoq» . ◆ Sekretar ham uning gapini tasdiklagandek, vazmin bosh silkib koʻydi. Sh. Gʻulomov, «Qalb undaydi» . Etak silkimoq ayn. etak qoqmoq K-etak. Qanot silkimoq ayn. qanot qoqmoq k-qanot 1. Qoʻl silkimoq 1) qoʻlni havoda u yon-bu yonga tebratmoq. ◆ Hamma koʻchada. Hamma unga oq yoʻl tilab, koʻl silkimoqda. I. Rahim, Chin muhabbat; 2) ayn. qoʻl siltamoq K- sil-tamoq. ◆ Ali tajang umidsizlarcha koʻlini silkib, turib ketdi. Oybek, «Quyosh qoraymas» .

Antonimlari

СИЛКИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

silkimoq
встряхивать; трясти; махать; качать, покачивать; ◆ bosh silkimoq кивать головой (утвердительно); ◆ qoʻlni silkimoq прям. и перен. махнуть рукой; ◆ roʻmol silkimoq махать платком; ◆ 

• dunyodan etak silkimoq (букв. отряхнуть полы от мира) удалиться от мира.