sogʻinmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

so-gʻin-moq

Etimologiyasi

SOGʻIN— 'koʻrishni istab gʻamgin boʻl—', 'sogʻinch his et—'. Sizni va otamni j u d a sogʻindim (Abdulla Qodiriy). Bu feʼl qadimgi turkiy tilda mavjud boʻlib, ' biror kishi haqida qaygʻur-' maʼnosini anglatgan saqï— feʼlidan (ДС, 486: saqï— I) 'oʻzlik' maʼnosini ifodalovchi -n qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ПДП, 419; DS, 486); qadimgi turkiy tildayoq ikki unli oraligʻidagi q undoshi gʻ undoshiga almashgan (Devon, II, 178); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga al-mashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: saqï— + n = saqïn- > sagʻïn- > sâgʻin—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ayriliqdagi yaqin ki-shisini juda koʻrgisi kelmoq; qoʻmsamoq; sogʻinch hissini sezmoq. ◆ Ey dilrabo, ishqing bila devona boʻldim sogʻinib, Bulbul kabi tun-kechalar giryona boʻldim sogʻinib. Hamza . ◆ Erini sogʻinib yurgan Xolisaning yuragi negadir birdan orziqib ketdi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ . ◆ Bilaman, charchagansizlar, bola-chaqalarni sogʻingansizlar. S. Ahmad, „Ufq“ .

2 Umuman, qoʻmsamoq, xumor qilmoq. ◆ Ka-palak gulni sogʻinar, bulbul — kuyni. Maqol . ◆ yaya Biz bari bir bahorni har gal sogʻinib ku-tib olamiz. "Saodat" . ◆ Qarshi bobo har qancha hurmatga arziydi. Agar biron kun uyda qa-malib yotsa, dalani sogʻinib qoladi. A. Kudimov, „Halqa“ . ◆ Gʻulomqorining ashulasini juda sogʻinibqoldik. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

Kaltakni sogʻindingmi? Kaltak yeging kelyaptimi?

3 Ravo koʻrmoq, istamoq. ◆ Qoʻshningga yomon-lik sogʻinma. Maqol . yat [Hasanali:] ◆ Endi siz-dan shuni ham soʻrayin: xoʻjasiga sodiq• bir qul, sizning taʼbiringizcha, maʼnaviy bir padar, oʻz oʻgʻliga yomonlik sogʻinarmi, bu toʻgʻ-rida javob beringiz-chi? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

СОҒИНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.