taramoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ta-ra-moq

Etimologiyasi

TARA— 'soch donalarini va shunga oʻxshash narsa — larni tartiblash uchun taroq yurgʻiz-'. Iigit naridan beri sochlarini t a r a d i (Abdulla Qahhor). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli ' tarqat-', ' ajrat—', ' boʻlak—boʻlak qil—' maʼnolarini anglatgan tar— feʼlidan (Devon, III, 196) 'takror' maʼnosini ifodalovchi —a qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (Devon, III, 276); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: tar— + a = tara— > tärä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Taroq yoki boshqa biror narsa bilan soch, soqol va shu kabilarning chigi-lini yozmoq, tekislamoq. ◆ Shundan keyin soch-larini bir tomonga silliq taragan tilla tishli yigit qoʻl koʻtardi. N. Aminov, „Su-varak“ . ◆ O tam oʻylanib qoldi. Soqolini bar-moqlari bilan taradi. Oydin, „Sadagʻang boʻ-lay, komandir“ . ◆ Qorongʻida sokin turgan ot-ning boʻynidan quchoqladi, barmoqlari bilan yolini taradi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Yuvib-taramoq Ozoda tutib, parvarish qilmoq. ◆ Men ukalarimni yuvib-tarab, kech-qurun bir qoshiq obiyovyun qaynatib, yetim-ligini bildirmaslikka urindim. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 q. x. Ariq-joʻyaklarga suvni bir meʼyor-da taqsimlab oqizmoq, taratmoq. ◆ Joʻyak olin-gan joylarda tajribakor suvchilar chanqa-gan gʻoʻzalarga suv tarardilar. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . ◆ Shermat ota ikki gektar-lik kartaga suv tarab boʻldi-da, egatlarni koʻzdan kechirib, oʻqariq boʻyiga chiqdi. H. Nuʼ-mon, „Fasllar“ .

3 koʻchma poet. Yoymoq, sochmoq. ◆ Qorli togʻ-lar orqasidan Atlas sochin tarab quyosh, Goh moʻralab, oʻynatar qosh, Xanda sochar dudogʻi-dan. Gʻayratiy .

Tok(ni) taramoq Tok novdalarini bir-biridan ajratib, taratib, bagʻazlarga bogʻ-lamoq. Bogʻbon boqqa qarolmapti, toklarini tarolmapti.. Yo. Shukurov, Asarlar.

Antonimlari

ТАРАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

taramoq
1 причёсывать, расчёсывать (волосы, лён и т. п.); sochlarini tarab olmoq причёсывать волосы, причёсываться;
2 с.-х. пускать, распределять (воду по параллельным арыкам); ◆ egatlarga suv taramoq пустить воду по бороздкам (параллельно);
3 перен. распространять, рассеивать.