tiksotropiya
Tiksotropiya - strukturalar hosil qilgan sistemaning (gelning) strukturalar hosil qilmagan sistemaga (zolga) izotermik aylanishi bo'lib, uni sxema tarzida quyidagicha ko'rsatish mumkin: Zol→←gel, gel→←eritma
Tiksotropiya hodisasi juda ko'p uchraydi. Tiksotropiya hodisasi kuzatiladigan gellar tiksotrop gellar deyiladi. Bular qatoriga aluminiy gidroksid, vanadat angidrid, loy, tirik hujayraning protoplazmalari va boshqalar kiradi. Tiksotropiya hodisasi, zarrachalari shar shaklida bo'lmay, balki uzunchoq va plastinkachalardan iborat gellarda ko'p uchraydi, chunki bunday sistemalarda ichki strukturalar Van-der-Vaals kuchlari hisobiga hosil bo'ladi. Tiksotropiya hodisasi katta amaliy ahamiyatga ega. Masalan, Yerning chuqur qavatlaridan neft qidirish ishida ko'pdan beri tiksotropiya hodisasidan foydalanib kelinadi. Yerni burg'ilashda burg'i loy, kvars va boshqa tog' jinslari qavatidan o'tadi. Yer toza suv quyib parmalanganda tog' jinslari quyuq massaga aylanib, burg'ilashni qiyinlashtirishi mumkin. Agar suv o'rniga tiksotrop loy eritmasi (masalan, bentonit suspenziyasi) ishlatilsa, bu eritma tog' jinsi bilan aralashib, tiksotrop sistema hosil qiladi va burg'ilash osonlashadi.
Adabiyotlar ro’yxati
[tahrirlash]1.N.Sh.Kattayev, G.A.Ixtiyarova vа bosh. Kimyo texnologiyasi Darslik.O’zbekiston nashriyoti. 2012 .400b.
2.Turobjonov S., Do’stmurodov, Otaquziyev T.A.Kimyo va kimyoviy texnologiya atamalarining izohli lug’ati. T.: Vektor Press nashriyoti 2008.496 b.