timdalamoq
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
tim-da-la-moq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
TIMDALA- 'tirnoq yoki oʻtkir uchli narsa bilan
yuza holatda bir necha marta til-\ 'tirna-'. "Horma, yaxshi keldingmi?" — dedi Shukur chanoqlar biroz timdalagan qoʻlini uzatib (N. Orifjonov). Bu soʻz asli qadimgi turkiy tilda 'tirnoq bilan yuz terisini til-' maʼnosini anglatgan tïr— feʼlining (ЭСТЯ, III, 347) kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -ma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shakliga (ДС, 569) eski oʻzbek tilida ' takror' maʼnosini ifodalovchi —la qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (КРС, 794), keyin-chalik rm undoshlari oʻrin almashgan, r undoshi d un doshiga, a unlilari ä unlilariga almashgan, ï unlisi — ning qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (tïr- + ma = tïrma-) + la = tïrmala— > tïmrala— > timdälä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
- Tirnoqlar yoki oʻtkir uchli buyumlar bilan tilmoq, yulmoq; tir-namoq. ◆ Mushuk bilan oʻynashma, timdalab oladi. shsh ◆ Onasiga yuragi achishdi. Xayolida onasi sochlarini yulib, yuzlarini timdalab yigʻlab turardi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ .o.
- Yuragini (yoki qalbini, ichini) timda-lamoq Xuddi timdalaganda boʻladigan (tim-dalash kabi) ruhiy azob bermoq, qalbda xuddi shunday harakat sodir boʻlmoq. ◆ Ayiq-chadan ayrilib, ichini nimalar timdala-yotganini faqat oʻzi bilardi. J. Abdulla-xonov, „Oriyat“ . ◆ Bu qoʻrqinchli xabar ikki kun-dan beri uning qalbini timdalar.. aytay desa, tili bermasdi. Sh. Toshmatov, „Erk kushi“ . ◆ Bobur yaqindagina yayrab-yashnab yurgan onasini hozir bu ahvolda koʻrib, yuragini bir narsa timdalaboʻtdi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ТИМДАЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.