toʻs-toʻpolon

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

toʻs—toʻ-po-lon

Etimologiyasi

TOʻS—TOʻPOLON 'behad tartibsizlik', 'ur—yi-qit'. Bola —chahalar boʻlmaganidan uylari biznikiga oʻxishsh toʻs—toʻpolon emas, yiginchohlik (Gʻafur Gʻulom). Bu juft soʻzning ikkinchi qismi alohida izohlandi; birinchi qismi esa asli 'chang' maʼnosini anglatgan toz soʻzi boʻlib (Devon, III, 134), juft soʻzning ikkinchi qismi boshlanishidagi t undoshi taʼsiri bilan birinchi qism oxiridagi z undoshi s undoshiga almash-gan: toz—topâlân > tos-topâlân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Behad tartibsizlik, besaranjomlik, ur-yiqit, janjal-toʻpolon. Toʻs-toʻpolon qilmoq. Toʻs-toʻpolonini chi-qarmoq. n ◆ Bola-chaqalar boʻshaganidan, uy-lari biznikiga oʻxshash toʻs-toʻpolon emas — yigʻinchoqli.. Gʻ. Gʻulom, „Shoʻm bola“ . Oyposhsha qaytib kelmadi. Toʻs-toʻpolon boshlandi. Oyposhshanshg qochgani toʻgʻrisida ertalab duv-duv gap tarqaldi. P. Tursun, Oʻqituvchi. ◆ Bir muddat oʻtar-oʻtmas, dashtda toʻs-toʻpolon koʻtarildi , otlar kishnar, qshshchu qalqonlarning sharaq-shurugʻi, baqiriq-chaqiriqlar avjga chiqdi. Mirmuhsin, Meʼmor.

Antonimlari

ТЎС-ТЎПОЛОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

toʻs-toʻpolon
1 хаотический беспорядок, хаос, суматоха, сумятица; ◆ toʻs-toʻpolon qilmoq, toʻs-toʻpolonini chiqarmoq устроить хаос, беспорядок; поднять суматоху, сумятицу; перевернуть все вверх дном; ◆ uyning toʻs-toʻpoloni chiqib yotibdi в комнате полный беспорядок;
2 замешательство; ◆ Salavotning bir oʻzi butun otryadning toʻs-toʻpolonini chiqarib, ot ustida qushday uchib ketdi («Ќизил Ўзбекистон») Салават один привёл целый отряд в замешательство и умчался на коне, как птица.