tomchi
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]tom-chi
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]TOMCHI 'suyuqlikning tomib tushadigan boʻla — gi'. Bir t o m ch i suv chumoliga daryo koʻrinadi
(Maqol). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda mavjud boʻlib, tomish qarakatini anglattan tam otining kichraytirish maʼnosini ifodalovchi —chu qoʻshimchasini olgan shakliga teng (ЭСТЯ, III, 140); Devonda shu soʻzdan yasalgan tam-chur feʼli keltirilgan: (II, 203, 233). Oʻzbek tilida tamchu soʻzi tarkibidagi a unlisi â unlisiga, u unlisi i unlisiga almashgan: tam + chu = tamchu > tâmchi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
- I Suyuqlikning zarrachalari tortishuvi natijasida aylanma sirt bilan chegaralangan, bir tomishdan hosil boʻlgan alohida kichik boʻlagi. ◆ Suv tomchisi. Yomgʻir tomchilari. Bir tomchi ham qoldirmay ichmoq. Tomchi sel boʻlmas, dushman el boʻlmas. Maqol . ◆ Tomchi toshni teshadi. Maqol . ◆ Bir tomchi suv chumoliga daryo koʻrinadi. Maqol . m Bu gal qusuq qonga ashangan edi,'Kumushning
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]◆ bur-nidan ham bir necha tomchi qon oqdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Uning [dehqonning] ◆ of-tobda kuyib pishgan, etsiz, yirik yonoqli yuzida koʻz yoshimi, termi, har holda tomchi-lar yumalanar edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
2 shv. ayn. chakka II. ◆ Tomdan tomchi oʻtayo-tir. n ◆ Yomon boʻlganda qanday — umrning zavoli. Onam, tomchining har "chiq" etgani — bir kunlik umrning chiqqani, deydilar. P. Tursun, Oʻqituvchi.
- Daryodan bir tomchi Koʻpning, katta miq-dorning juda oz qismi, qatrasi. ◆ -Bu ayt-ganlarimiz daryodan bir tomchigina! — dedi Olimov, bolalarning koʻpi hali qanoatlan-maganini sezib. — Togʻlarimizda sir koʻp. H. Nazir, Soʻnmas chaqmoqlar.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ТОМЧИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]OʻTIL
Sifat
[tahrirlash]tomchi
Tillar
[tahrirlash]- Turkcha: damla
Ruscha ru
tomchi
капля; // капельный; ◆ yomgʻir tomchilari капли дождя; ◆ koʻz yoshi tomchisi или ◆ koʻz tomchisi слеза, слезинка; ◆ moddaning tomchi holati капельное состояние вещества; tomdan (или shipdan) ◆ tomchi oʻtayotir крыша протекает; ◆ tomchi toshni teshadi погов. капля по капле камень долбит; ◆
- daryodan bir tomchi капля в море; bir (или soʻnggi, oxirgi) ◆ tomchi qoni qolguncha до последней капли крови.