xurjun

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xur-jun

Etimologiyasi

XURJUN Bu ot ПРСda [xordjin], [xurdjin] shakllarida (190), ТжРС-da xoʻrchin shaklida (434) keltirilgan; oʻzbek tiliga forscha xurdjin shakli i tovushini u tovushiga almashtirib olingan. Xurjin oti asli 'kichik' maʼnosini anglatadigan xurd sifatiga (ТжРС, 431) 'olib qoʻy-', 'qimirlat-' maʼnosini anglatadigan chunbidan feʼlining (ТжРС, 520) chun hozirgi zamon asosshi qoʻshib hosil qilingan boʻlib, 'yoʻlga chiqish oldidan ot egari ustidan ikki tomonga tashlanadigan, har ikki tomonida xaltasi bor mato' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 340).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

f. yoki a. ^ -

qoʻshaloq boʻlmali xalta] 1 Egar ustiga yoki yelkaga oshirib tashlanadigan, yuk solina-digan ikki koʻzli qop, qoʻsh xalta. ◆ Jun xur-jun. Ip xurjun. yash Qop orqalagan oq yak-takli erkak bilan ikki koʻzi toʻla xurjun yelkalagan ayol toshdan toshga hatlab, narigi tomonga oʻtib boryapti. T. Ashurov, „Mar-varid tut“ .

2 esk. koʻchma Qoniqarsiz, yomon. [◆ Said-ahmadxon:] Pul masalasi xurjun. Qoʻqon boylari, patir uchidan, deb jinday pul be-rishdi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ .

Ishni xurjun qilmoq Ishni yomon ah-volda qoldirmoq, oʻlda-joʻlda, chala qilmoq; na u yoqli, na bu yoqli qilmoq. ◆ -Gap deganda qop-qop, ish deganda betob xushyoqmaslar bor, shular ishni xurjun qiladi, — dedi rais. Oybek, „O“ .v. shabadalar.

Antonimlari

ХУРЖУН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

xurjun
перемётная сума; ◆ xurjunning ikki koʻzi оба мешочка перемётной сумы; ◆ foyda va zarar bir xurjunning koʻzida посл. см. ◆ foyda; * ish xurjun дело плохо; ◆ ish xurjun boʻldi дело испорчено, дело расстроилось; ◆ ishni xurjun qilmoq испортить дело; запутать или развалить дело; ◆ dumi xurjun ishlar (букв. дела, у которых хвост в перемётной суме) незавершённые дела, брошенная на половине работа.