yanchmoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yanch-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YANCH- ’ezgʻila-’, ’maydala-\ 'kukunga aylantir-’, 'donni qobigʻidan ajrat-’. Ilonni huyrugidan emas, boshidan yanchadilar (Maqol). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’yoy-\ ’soch-’ maʼnosini anglatgan yan-feʼliga kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -(ï)ch qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 186), keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (ДС, 231); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: yan- + ïch = yanïch- > yanch- > yänch-. Soʻzlashuv nutqida bu soʻz yench- tarzida ham talaffuz qilinadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Oʻrilgan gʻalla boshoqlarini bosib, urib, ezib, donni ajratib ol-moq. ◆ Bugʻdoy yanchmoq. Sholi yanchmoq. Yanchish mashinasi.
2 Zarb bilan urib ezmoq; maydalamoq, kukunga aylantirmoq. ◆ Murch yanchmoq. Tolqon yanchmoq. m ◆ Chu, desang togʻlarni chogʻlar di-mogʻi, Toshni yanchar poʻlat, asil tuyogʻi. "Ravshan" . Ilonni quyrugʻidan emas, boshidan yan-chadilar. M. Ismoiliy, Fargʻonat. o.
3 Oyogʻosti qilmoq, payhon qilmoq, ezib tashlamoq. ◆ Yel ortiqcha bir gʻazab ustida edi, yer yuzidagi tikkaygan narsani bukib-yanchib tashlamoqchi boʻlgandek pishqirar edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Yanchib oʻtar har bir tanka balo togʻini, Samolyotlar yogʻdiradi samodan olov. Gʻayratiy .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЯНЧМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
yanchmoq
1 молотить; ◆ bugʻdoy yanchmoq молотить пшеницу; ◆ sholi yanchmoq обрушивать рис; yanchish mashinasi молотилка;
2 толочь; молоть; ◆ dolchin yanchmoq толочь корицу; ◆ murch yanchmoq молоть перец;
3 прям. и перен. топтать; раздавливать, растаптывать; buzoq gulzorni yanchib tashladi телёнок потоптал цветник; dushman yanchib tashlandi враг разбит наголову; * boshini yanchgan ilonday (букв. подобно змее с размозженной головой) словно лишившийся кого-чего-либо; не знающий, куда девать себя.