yargʻoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yar-gʻoq

Etimologiyasi

YARGʻOQ ’oshlangan’, ’juni toʻkilgan’ (teri haqi-da). Shu payt egniga ya r g o h teridan kamzul kiy— gan .. bir pahlavon yigit kelib, .. (M.Osim). Bu si — fat qadimgi turkiy tildagi koʻp maʼnoli ya:r- feʼli — ning ’ayir-’, ’xoli qil-’ maʼnosidan (ЭСТЯ, IV, 136) ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -gʻa qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shakliga -q qoʻshimchasini qoʻshib yasal — gan; oʻzbek tilida birinchi boʻgʻindagi a: unlisining choʻ — ziqlik belgisi yoʻqolgan va bu unli ä unlisiga, q un — doshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: (ya:r- + gʻa= ya:rgʻa- > yargʻa-) + q = yargʻaq > yärgʻâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Juni toʻkilgan, oshlangan (teri haqida). ◆ Shu payt egniga yargʻoq teri-dan kamzul kiygan, kamariga qilich va oʻq-yoy osgan namat qalpoqli bir pahlavon yigit kelib, otning jilovini ushladi. M. Osim, „Ajdodlarimiz qissasi“ . Onasi sadaqayra-gʻochning soyasiga poʻstakning yargʻogʻini tash-lab bergan edi. N. Qobil, Bugʻdoy pishigʻiga yetmaganlar.

2 Tuki (juni) toʻkilgan, toʻkilib yaltirab qolgan. ◆ Umrimda koʻrmagan bir odam keldi.. boshida juni toʻkilib ketgan yargʻoq telpak, oyogʻida choriq.. Sh. Xolmirzayev, „Yoʻl-lar, yoʻldoshlar“ . ◆ Shu choq ularning tepasida barvastaqomat, qizgʻish yargʻoq boshi chiroq nurida yalt-yult qilayotgan daroz bir yigit paydo boʻldi. H. Shayxov, „Tutash olamlar“ .

Antonimlari

ЯРҒОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.