yelpimoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yel-pi-moq

Etimologiyasi

YELPI- ’biror narsa vositasida shabada hosil qil-’. Zaynab shu holda uzoq fursat erini ye l p i d i (Abdulla Qodiriy). Bu feʼlni E.V.Sevortyan qadimgi turkiy tilda yelp tasvir soʻzidan -i qoʻshimchasi bilan yasalgan deb talqin qiladi (Affiksï glagoloobrazova — niya.. M: 1962, 234): yelp + i = yelpi-. Mahmud Koshgʻa-riyning izohlashiga koʻra (yelpindi: ’el kasalligi teg-Di’, ’shamolni yoʻlladi’) bu soʻz yel otidan -pi qoʻshim-chasi bilan yasalgan (Devon, III, 118): yel + pi = yelpi-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yelpigʻich yoki boshqa biror narsa vositasi bilan oʻziga yoki oʻzgaga yel, shabada tegizmoq. ◆ ..xitoyi yelpigʻich bilan oʻzini yelpidi. A. Qahhor, „Asarlar“ . ◆ Zaynab shu holda uzoq fursat erini yelpidi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Yormat.. qattiq "uh" tortdi va choponining yoqasi bilan koʻkragini yelpidi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Poyezd dim boʻlga-nidan, yoʻlovchilar gazeta bilan oʻzlarini yelpirdilar. S. Ahmad, „Xotin“ .

2 Hilpiratmoq, tebratmoq. ◆ Togʻdan es-gan shabada.. ayollarning chakka sochlari va boshlaridagi roʻmollarini betinim yelpiydi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

3 Shamol vositasida donni chiqindi va changdan tozalamoq, sovurmoq. ◆ Moshni yelpimoq.

Antonimlari

ЕЛПИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yelpimoq
1 опахивать, обмахивать (напр. веером); ◆ oʻzini yelpimoq obmaxivatsya;
2 веять, провеивать (зерно); ◆ sholini yelpimoq веять рис (очищать от шелухи); ◆ bugʻdoy yelpimoq веять пшеницу.