yem

Turkcha (tr)

yem

xoʻrak, yem=

Oʻzbekcha (uz)

=

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yem

Etimologiyasi

YEM 'hayvonlarga beriladigan don’. Juman ota otining ye m toʻrvasiga ikki qovuch arpa solib tur-ganda .. (Sayid Ahmad). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ye-feʼlining yey- shaklidan -(i)m qoʻshimchasi bilan yasal-gan (ДС, 253); keyinchalik yi tovushlari talaffuz qi-linmay qoʻygan: yey- + im = yeyim > ye[yi]m > yem (ДС, 255). Ikkinchi tur izohga koʻra bu ot ye- feʼliga toʻgʻ-ridan toʻgʻri —m qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan (ЭСТЯ, I, 334): ye- + m = yem. Bu ot asli yoyiladigan narsa’ maʼ-nosini anglatgan (ДС, 253, 255), hozirgi maʼnosi maʼnoda torayish voqe boʻlishi bilan yuzaga kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 1 Hayvonlarga beriladigan gʻalla mahsulotlari va ulardan tayyorlanadigan ozuqa. ◆ Yem yegan ot toʻrvani teshar. Maqol . m ◆ Yanga oxurdagi yemini yamlab yutayotgan sigir-ga qaradi. S. Nurov, „Karvon“ . ◆ Tarlonga azonda besh kilo, tushda besh kilo, oqshomda ham shuncha arpa yem berdim. T. Murod, „Ot kishna-gan oqshom“ .

2 Qoʻlda boqiladigan qushlarga beriladigan goʻsht.

3 Qarmoqka yoki tuzoqqa ilintirib qoʻ-yiladigan goʻsht, chuvalchang va sh. k.

Baland (yoki katta) oxurdan yem yemoq Hayot, maishat darajasi yuqori boʻlmoq (yak-ka shaxs haqida). ◆ Siz baland oxurdan yem yeb yurgan bolaga oʻxshaysiz. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Sen katta oxurdan yem yeb oʻrgangansan, chidol-maysan. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Yem boʻlmoq Narsaga yoki kimsaga yemish boʻlmoq, yirtqichlar ogʻziga tushib halok boʻlmoq. ◆ Ikki shunqor talashsa, bir qargʻaga yem boʻlar. Maqol . yat - Turgʻunoy, — dedi Maston, — ◆ shu yerda qoladigan boʻlsak, boʻriga yem boʻlamiz. A. Qahhor, „Maston“ . Oq yem boʻlmoq Suvda koʻn turib yoki chaynalaverib oqarib ketmoq (et yoki teri haqida). ◆ Ogʻzidagi oq yem boʻlib ketgan chandirni olib, namat tagiga qistirgan kam-pir.. yigʻlab yubordi. S. Ahmad, „Hukm“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yem

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II Ot oyoqlarida hosil boʻladigan chiqiq, shish kasalligi. ◆ Otning oyogʻiga yem tushsa, oyogʻi qotib qoladi. Paylari dirillab uchadi. T. Murod, „Ot kishnagan oqshom“ .

Oyogʻingga yem tushganmi? Sekin, sudralib yuradigan (qadam tashlaydigan) odamga nisbatan qoʻllanadigan ibora.

Antonimlari

ЕМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yem
1 зерновой корм (для скота); ◆ yem toʻrva торба для корма (лошади); ◆ yem boʻladigan don ekinlari посевы зернофуражных культур;
2 мясо (как корм для птиц);
3 спец. мокрец, подсед (болезнь ног у лошадей);
4 наживка, приманка (для рыбы или зверя); ◆ 

• yem boʻlmoq быть жертвой, быть отданным на съедение; ◆ toʻp yemi пушечное мясо; ◆ eshak yemi крапивная лихорадка.
  

Turkcha (tr)

yem

xoʻrak, yem