yetti
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yet-ti
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YETTI ’olti bilan sakkiz oraligʻidagi butun miqdor’. Ye t t i oʻlchab, bir kes (Maqol). Qadimgi tzfkiy tilda ham shu maʼnoni bildirgan bu soʻz 'maʼlum bir manzilga borib ol-’ maʼnosini anglatgan yet-feʼlidan -i qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, IV, 168; ПДП, 388; DS, 259), bu soʻz tarkibidagi t tovushi keyin-chalik qatlangan: yet— + i = yeti > yetti.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 7 raqami va shu raqam bilan ifodalangan son, miqdor. ◆ Yetti kishi. Yetti soʻm. Yetti metr. Yetti mehnat kuni. Yetti oʻlchab, bir kes. Maqol . ◆ Yomondan qorovul qoʻy-sang, yov yetti boʻlar. Maqol .
2 etn. Vafotning toʻrtinchi kuni oʻtka-ziladigan marosim, maʼraka. ◆ Kecha, odatga muvofiq, nari-beri yetti qilindi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
3 Ayrim soʻzlar bilan qoʻllanib, maʼ-noni kuchaytirish uchun xizmat qiladi. ◆ Yetti uxlab tushimga kirmagan. Yetti qovun pishigʻi bor. yat Mullajon amaki yetti mahallaning katta ustasi. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ "Bolaning koʻngliga qarab rasvo qilyapsizlar, yetti xuftonga qadar yurishga chakki oʻrgandi. Oydin . ◆ Nomi yetti qishloqqa ketgan Buvnisa xonim-a! R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi“ .
- Yetti bukilmoq Ortiq darajada izzat-hurmat qilmoq, oʻta sigʻinmoq. Yetti yot begona q. yot 1. Yetti iqlim q. iqlim. Yetti ogʻayni Yaqqol koʻrinib turadigan, choʻmich-simon oʻrnashgan, yetti yulduzdan iborat shimoliy burj (yulduzlar turkumi); Yetti qaroqchi, Katta ayiq. Yetti pusht q. pusht 2. Yetti xuftongacha q. xufton 2. Kichik yetti ogʻayni Qutbga yaqin, choʻmichsimon joylash-gan, yetti yulduzdan iborat shimoliy burj (yulduzlar turkumi); Kichik yetti qaroqchi, Kichik ayiq.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЕТТИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Sifat
[tahrirlash]yetti
Ruscha ru
yetti
1 семь; ◆ yetti raqami цифра семь, семёрка; ◆ bunday narsani men yetti uxlab, tushimda ham koʻrgan emasman (букв. я семь раз спал, но во сне такой вещи не видел) такой вещи я и во сне не видел; ◆ yetti oʻlchab, bir kes посл. семь раз отмерь, один раз отрежь; ◆ pak-pakana boʻyi bor, yetti qavat toʻni bor загадка ростом низенький, а на нём семь халатов (луковица); соотв. семьдесят одёжек, и все без застёжек; Yetti Ogʻayni астр. (букв. семеро братьев) Большая Медведица; Yetti Qaroqchi разг. (букв. семеро разбойников) то же, что Yetti Ogʻayni; Kichik Yetti Ogʻayni астр. Малая Медведица;
2 рел. поминание умершего на четвёртый день после смерти (число 7 слагается из 3-х ночей и 4-х дней).
Raqam
[tahrirlash]yetti (7)