yoʻlchi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻl-chi

Etimologiyasi

YOʻLCHI ’yoʻlda ketayotgan kishi’. Yakka y oʻ l ch i manzilga yetolmaydi (Sayid Ahmad). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda 'qatnov uchun xizmat qiladigan sath’ maʼnosini anglatuvchi yol soʻziga shaxs oti yasovchi -chï qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan (ДС, 271); oʻzbek tilida ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: yol + chï = yolchï > yolchi. Bu soʻz asli ’yoʻl koʻrsatuvchi’ maʼnosini anglatadi (ДС, 271), ’yoʻlda ketuvchi’ maʼnosini angla — tish uchun ishlatilishi oʻrinli emas (OʻTIL, I, 354), chunki bunday maʼnoni yolâvchi soʻzi, ’yoʻl quruvchi’ maʼnosini esa yolsâz soʻzi anglatadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. yoʻlovchi. ◆ Yakka yoʻlchi man-zshka yetolmasdi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . ◆ Qaraysan: yiroqda bir yoʻlchi tanho Na ort-ga burilar, na chiqarar sas. A. Oripov .

2 Yoʻl boshlovchi. ◆ Yayov yoʻlchi otliqlarni toʻgʻri yoʻldan emas, aholi yashaydigan joylar-ni chetlab.. adir va togʻliklar oralab bosh-lardi. A. Hakimov, „Ilon izidan“ .

3 ayn. yoʻlsoz. ◆ Aylanma magistralning bar-po qilinishida tajribali yoʻlchilar qahra-monona mehnat qildilar. Gazetadan .

4 Yoʻlchi (erkaklar ismi).

Yoʻlchi yulduz Yoʻl koʻrsatuvchi, rahnamo. [ ◆ Botirali\ Menga yangi hayot yoʻlini koʻrsat-gan yoʻlchi yulduzim edi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

Antonimlari

ЙЎЛЧИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yoʻlchi
1 = yoʻlovchi;
2 дорожник, дорожный рабочий;
3 Юльчи (имя собств. мужское).