yoʻrgʻa

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻr-gʻa

Etimologiyasi

YOʻRGʻA 'mayda qadam tashlab tez yuradigan (ot)’. Qobil hora y oʻ r g a n i egarlab, boyvachchani eshik oldida kutib turardi (Hamid Gʻulom). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ’sath boʻylab harakatlan-’ maʼnosini anglatuvchi yorï- feʼlidan (ДС, 274) -gʻa qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, IV, 225; Devon, III, 189; DS, 274); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (КРС, 261), oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: yorï— + gʻa = yorïgʻa > yorgʻä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

I 1 Mayda qadam tashlab, tez yuradigan (ot, eshak haqida). Mingboshi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Mingboshi eng yaxshi zar choponini kiyib, tilla kamarini bogʻlab, uzun qilichini osib, saman yoʻrgʻani minib, yoʻlga chiqdi. Choʻlpon, „Kecha va kunduz“ . ◆ Gulnoraninig dadasi qishgacha minib yura qol, deb yoʻrgʻa eshagini bergan. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

<a>iv Pa

2 Shunday tarzdagi yurish. ◆ ..Joʻra, buqay-noq hayotni koʻrmaganday, koʻchaning bir cheti-dan ot yoʻrgʻasiga mahliyo boʻlib.. borardi. H. Shame, „Dushman“ . ◆ Yakka otning yoʻrgʻasidan chiqarmi chang? Gʻ. Gʻulom .

Yoʻrgʻasi chiqmoq ayn. oyoq chiqarmoq q. oyoq. ◆ Polvonga jir bituvdiki, yoʻrgʻasi chiqib qol-di.. H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ . Yoʻrgʻa chi-qarmoq ayn. oyoq chiqarmoq q. oyoq. ◆ [Hojar:] Bu qora yer yutkurning yoʻrgʻa chiqarishini yetti uxlab tushida kim koʻribdi? Hamza, „Paran-ji sirlari“ .</a>

Antonimlari

ЙЎРҒА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yoʻrgʻa
1 иноходь; ◆ yoʻrgʻa ot иноходец; ◆ yakka otning yoʻrgʻasidan chiqarmi chang? погов. (букв. разве поднимется пыль от иноходи одинокого коня?) один в поле не воин; yoʻqning koʻngli yoʻrgʻa tilar посл. мечта бедняка - иноходец;
2 вульг. женщина лёгкого поведения; развратница; развратник; ◆ yoʻrgʻa chiqarmoq вступить на дурной путь;
3 этн. часть люльки, качалка (в виде полозьев полукруглой формы), на которой качается люлька.