yoʻymoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻy-moq

Etimologiyasi

YOʻY— ’oʻzicha maʼno ber-’, ’shunday boʻlsa kerak deb uyla— . Suvonjon cholning jim boʻlib holganini jahl— dan tushdiga y oʻ y i b: "Oʻtogʻasi, hoʻchhorlarni hay— dab ketaveraymi?" — deb soʻradi sekin (Sunnatilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli yor- tarzida (ДС, 274) va yör-tarzida (ДС, 276) talaffuz qilingan, keyinchalik yor-shakli oxiridagi r undoshi y undoshiga almashgan: yor-> yoy-. Bu feʼl dastlab ’ech-’ maʼnosini anglatgan boʻ— lib, izohla—’, ’tushuntir—’ maʼnosi shu maʼnodan oʻsib chiqqan (ЭСТЯ, IV, 224).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Biror narsa, hodisaning sa-bab yoki mohiyati, asosini oʻzicha talqin et-moq, taʼbirlamoq, nima bilandir bogʻla-moq, oʻshandan deb oʻylamoq, hisoblamoq. ◆ Tushni yaxshilikka yoʻymoq. v ◆ Ona oʻgʻlidagi sabrsizlikni koʻrib, oʻqishga mehr qoʻyganli-giga yoʻydi. J. Abdullaxonov, „Xonadon“ . ◆ Odat-da odamlar tush koʻrib, uni boshqa bir boʻla-jak hodisaga yoʻyadilar. O. Moʻminov, „Xiyo-bondagi uch uchrashuv“ . ◆ Birok, bu holni kunning sovugʻiga yoʻyish, tinchi buzilgan odamning injiqligi bilan taʼbirlash ham mumkin. Sh. Xolmirzayev, „Qil koʻprik“ .

Antonimlari

ЙЎЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

yoʻymoq

• Ozarbayjoncha: izah etmək

Ruscha _ru

yoʻymoq I
1 толковать, истолковывать; ◆ tushni yoʻymoq толковать сон; cholning xolisona gaplarini u oʻzicha yomonlikka yoʻydi простодушные слова старика он по-своему истолковал в плохую сторону;
2 поворачивать в другую сторону (ход дел), переводить (разговор) на другую тему; Gapni hazilga yoʻyish uchun Sidiqjon ham kuldi (А. Ќаћћор, «Ќўшчинор») Чтобы обратить разговор в шутку Сидикджан тоже засмеялся.

yoʻymoq II
уничтожать, ликвидировать.