yov

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yov

Etimologiyasi

YOV ’qarshi kishi’, 'dushman’. Yo v n i ayagan yara yer, kaltagini sara yer (Maqol). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglattan bu soʻz asli yagʻï tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 383; Devon, III, 31; ТРС, 659); keyinchalik ï unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (ССТТН, II, 332), gʻ undoshi v undoshiga (ЭСТЯ, IV, 55), oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: yagʻï > yagʻ > yav > yâv.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Urush, jang holatidagi qarshi tomon, dushman, gʻanim. ◆ Yov qochsa, botir koʻpayar. Maqol. ◆ Yovni ayagan yara yer, kaltagini sara yer. Maqol. ◆ Bir soat chamasi otishgandan soʻng, yov bizning oʻqimizga chidolmay, ikki darvoza orasida uch-toʻrt yuz oʻlik qoldirib, qochishga majbur boʻldi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

2. Qarama-qarshi maqsaddagi kishi; dushman, raqib. ◆ Yomon yoʻldosh yov boʻladi, oxir ishi dov boʻladi. Maqol. ◆ Qimor qizib, har kimsa bir-biriga yov. Gʻayratiy.

Yov yeydimi Nimadan qoʻrqasan, qoʻrqma.

Yov chopdi Dushman bostirib kirib, qirgʻin qildi. ◆ Boboqulning yettinchi otasi, qishloqqa yov chopganda, Oqsoy koʻprigining ostiga bekinib, jonini asrab qolgan ekan. S. Anorboyev, „Oqsoy.“

Yov qarash Jahl bilan, gʻazab bilan qarash. ◆ Eshon Dadashevga yov qarash qilib, eshikni taraqlatib chiqib ketdi. I. Rahim, „Taqdir.“

Yov quvganday Juda tez, chopib, yugurib. ◆ [Toʻgʻonbek] Xuddi yov quvganday, qattiq yurdi. Oybek, „Navoiy.“ ◆ Odamlar, yov quvganday, har tarafga tarqalishdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“

Tilsiz yov Oʻt, suv (xalq tilida). ◆ Tilsiz yov bizning mehnatlarni zoye ketkazmoqchi. U. Ismoilov, „Saylanma.“

Antonimlari

ЁВ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yov
враг, недруг, противник, неприятель; // вражеский, неприятельский; враждебный; ◆ yovni tor-mor qilmoq наголову разбить противника; seni yev yeydimi?! (букв. враг тебя съест, что ли?) чего тебе бояться?!; ◆ ha, yov keldimi?! (букв. что, враги что ли подступают?) чего ты так торопишься?!; куда ты спешишь?!; ◆ yovyoʻq dema, - jar ostida посл. не думай, что нет противника, - он в овраге (будь бдителен, будь осторожен, будь начеку); ◆ yovni ayagan - yara yer посл. кто пощадит врага - пострадает сам (букв. получит ранение); ◆ yov qochsa, botir koʻpayadi посл. ирон. когда неприятель бежит, то смелых становится больше; ◆ yov guruhlar враждебные группы; неприятельские шайки; ◆ 

• yov yurak смелый, отважный.