yupanmoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]yu-pan-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]YUPAN- ’ovun—’, 'taskin top-’. Xolmurod bu odamlar orasida biroz yu p a n d i (Parda Tursun). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’eʼtibor bermay qoʻy-’ maʼnosini anglatgan yuba- feʼliga ’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi —n qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ЭСТЯ, IV, 240; Devon, III, 91); keyinchalik b undoshi p undoshiga, oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: yuba- + n = yuban- > yupan- > yupän-. Hozirgi oʻzbek talida yupä- feʼli mustaqil ishlatilmaydi, lekin yupät- feʼli bilan qiyoslaganda -t, -n qoʻshimchalari aniq ajraladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Yigʻlashdan toʻxtamoq; ovunmoq (goʻdak haqida). ◆ Bolalik ekan, yangi kiyim daragini eshitib, yupanib qoldim. I. Rahim, Olovkor. ◆ Bir yarim yashar chamasidagi bola goh yigʻlar, goh yupanib, onani emardi. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .
2 Taskin topmoq; ovunmoq. ◆ Xolmurod bu odamlar orasida bir oz yupandi. P. Tursun, Oʻqituvchi. ◆ Uylanmay yoshi oʻtib ketayotgan oʻgʻlining gohi qizlar haqidagi gaplari Sha-rofat xolaga hamma vaqt sirli bir quvonch bagʻishlar edi. Hozir ham shu fikr bilan yupanib.. oʻz ishlari bilan ovora boʻldi. A. Muxtor, Chinor.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЮПАНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
yupanmoq
1 утешаться; успокаиваться; Xolmurod bu odamlar orasida bir oz yupandi (П. Турсун, «Ўќитувчи») Халмурад (находясь) среди этих людей немного успокоился;
2 униматься (напр. о плачущем ребёнке); bola yupandi ребёнок унялся, ребёнок перестал плакать, ребёнок успокоился.