Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]

Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]

baq-ray-moq

Aytilishi[tahrirlash]

Etimologiyasi[tahrirlash]

BAQRAY- ’koʻzni chaqchaytirib tikilib qara-’. Nega bahrayib turibsan, soʻrogʻimga anih ja— vob ber. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi 'sinchkovlik bilan qara-’ maʼnosini anglatgan baq- feʼlidan (De-von, II, 23; DS, 81) -(ï)r qoʻshimchasi bilan yasalgan otga -(a)y qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan, a un — lilari ä unlilariga almashgan: (baq- + ïr = baqïr) + ay = baqïray- > baqray- > bäqräy-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]

Maʼnosi[tahrirlash]

1 Hayrat va taajjubdan, qoʻrquvdan yoki gʻazabdan koʻzlarini katta ochib, chaqchayib qaramoq, tikilmoq.◆ Ha, maymun oʻynatyapmanmi, nega menga baqrayib qaraysan? "Saodat".◆ Utirgan paranjili xotinlardan biri bularga hadeb baqrayib qaragan yosh qizchasini yetayutb, chetga chiqdi. A. Muxtor, Opa-singillar.◆ Beriroqda oʻtir-ganlar nima haqida bahs ketayotganiga uncha tushunolmay, bir-biriga baqrayishardi. H. Nazir, Koʻkterak shabadasi.◆ -Baqraymang, mulla Muhsin, — dedi kulimsirab Xatib domna.. A. Qodiriy, Gʻirvonlik Mallavoy. ◆ Boqijon ogʻzini ochib, baqrayib qoldi. Oybek, O. v. shabadalar.

2 Koʻzlari katta ochilgan holda qotib turmoq.◆ Keyin koʻzlari oʻlgan buzoqning koʻz-lariday baqrayib qoldi. K. Yashin, Hamza.◆ Sayd avval baqrayib turdi-da, keyin Madinaning gapini tushundi. Oybek, O. v. shabadalar.