alam
[tahrirlash]
Alam I[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
a-lam
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
arab. – ogʻriq, dard;
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1. Jismoniy qiynoq; azob, ogʻriq. ◆ Komil kaltak alamidan hoʻng-hoʻng yigʻlayotgan boladan yana soʻradi. H. Gʻulom, „Mashʼal.“
2. Ruhiy azob, iztirob. Hijron alami. Judolik alami. Alam chekmoq (tortmoq). ◆ Biz u vaqtlar sevgi nima, sevish, sevilish nima — bularning dard va alami, zavq va shavqi nimaligini ham bilmas edik. M. Ismoiliy, „Fargʻona t.o.“
3. Qasd, oʻch, qasos. ◆ Muncha serpiching boʻlib ketibsiz. Menda shamingiz bormi! Shuhrat, „Shinelli yillar.“
4. Gʻazab, nafrat; zahr.
- Alam qildi s. t. Koʻngilga qattiq tegdi, dilni ogʻritdi; ranjitdi. ◆ Erining bosh qorongʻi boʻl, evida boʻl-da degani unga juda alam qilib, xoʻrligi keldi, oʻpkasi toʻldi. A. Qahhor, „Anor.“
- Alam(ini) olmoq 1) qasd, oʻch olmoq. ◆ Meni tashlab ketganingiz alamini Zaynabdan olmasam, kimdan olay, — dedi kulib Kumush. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ 2) koʻchma biror ish qilib yoki biror ish bilan shugʻullanib, yurakni boʻshatmoq, xafagarchilikni yozmoq, xumordan chiqmoq. ◆ Balki alamini ishdan olgandir? M. Ismoiliy, „Fargʻona t. o.“
- Isaning alamini Musadan olmoq Birovdan yetgan ranj, ozor qasdini boshqa, aybsiz odamdan olmoq.
- Alamdan tarqamoq (yoki chiqmoq) 1) ayn. alamini olmoq 2. ◆ [Sobiraxon:] Yigʻladim. oʻtirib xat yozdim. Bu bilan ham alamdan chiqmay, xatni koʻtarib, Komila xolamning oldilariga arzga bordim. A. Qahhor, „Xotinlar.“ 2) qasdini, oʻchini olmoq. ◆ Mingboshi tek yotmagan edi, qizining alamini chiqarib olish uchun bahona izlardi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t. o.“ 3) gʻazabdan tarqamoq. ◆ Siz qoʻy demaganingizda, ogʻzi-burnini dabdala qilib, bir alamdan chiqay degan edim. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“
- Alamini ichiga yutmoq Gʻazabini sirtga chiqarmaslik, bildirmaslik. ◆ ..alamini ichiga yutib, halovat istaydi. Gazetadan.
Alam II[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
arab. – bayroq, tugʻ;
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
2. din. Aziz-avliyolar dafn etilgan mozorga sigʻinuvchilar tomonidan shu mozor daraxtlariga bogʻlangan latta.
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
Tarjimalari[tahrirlash]
Sinonimlari[tahrirlash]
Nido[tahrirlash]
alam
Ot[tahrirlash]
alam (koʻplik alamlar)
Ruscha ru
alam I
уст. знамя, флаг; стяг.
alam II
1 боль, страдание, мука; ◆ ~ tortmoq (или chekmoq) страдать, испытывать боль, мучиться; ◆ yaram ~ga kirdi моя рана начала болеть;
2 огорчение, досада; ◆ ~ qilmoq причинять досаду, быть досадным; ◆ nohaq taʼnalar unga juda ~ qildi незаслуженные упрёки сильно огорчили его; ◆ menga shunisi ~ qildiki... мне досадно, что…; ◆ ~ini birovdan olmoq выместить свою досаду на ком-либо; ◆ Isoning ~ini Musodan olmoq погов. выместить на Мусе гнев за Ису; ◆ ~ini kitobdan olmoq отводить душу за книгами.