artmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

art-moq

Feʼl

artmoq

Etimologiyasi

ART- ’mato bilan ishqab xoli qil-’. Stol ustini hoʻl latta bilan a r t i n g. Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’poklan-’ maʼnosini anglatgan arï- feʼlidan (Devon, III, 269; DS, 51) -t orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (КРС, 70); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: arï- + t = arït- > art-> ärt-. Bu feʼl dastlab ’pok qil-’ maʼnosini bildir — gan, ’xoli qil-’ maʼnosi keyin oʻsib chiqqan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Narsa yuzasiga oʻrnashgan (ilashgan, yuqqan) kir, chang, suv va b.ni ishqab ketkazmoq. ◆ Xonani supurib, hoʻl lattada artibtozaladi. "Yoshlik ". ◆ ..sapsariq olmalardan yirikrogʻini tanlab, belbogʻ uchiga artganboʻldi-da, ochkoʻzlik bilan karsillatib tishladi. "Yoshlik ". ◆ ..beixtiyor dumalab tushgan yoshni artishuchun boshini egdi. S. Zunnunova, „Olov“ . ◆ Oshxonada koʻrdim bir badmast satang Qoʻl, ogʻzin artganinnon bilan qarang. Voqif . ◆ ..chaqaloqning terisi juda nozik boʻladi. Shuning uchun choʻmiltirgandan soʻng art- mang, sochiqni badaniga asta-asta bosib oling. "Saodat ".

shv. Poʻstini, poʻchogʻini olmoq; arch(i)- moq. ◆ Sabzi artmoq. Kartoshka artmoq.

Hoʻl sochiq, latta bilan badanni ishqalamoq (badanni chiniqtirish uchun).

Antonimlari

OʻTIL

Tarjimalari

Ruscha _ru

artmoq
1 вытирать, обтирать, стирать, протирать; ◆ qoʻlni ~ вытирать руки; artib-surtib вытерев как следует;
2 очищать, чистить; ◆ kartoshka ~ чистить картофель.