ayirbosh
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]a-yir-bosh
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]AYIRBOSH: AYIRBOSH QIL- 'almash-'. Biz kas-setalarimizni a y i r b o sh q i l d i k. Bu qoʻshma Feʼl eski oʻzbek tilida ayïrbash oti bilan qïl-feʼlining qoʻshilishidan hosil boʻlgan; ayïrbash oti esa ayïr- feʼli va bash otidan tuzilgan boʻlib (КРС, 37), keyinchalik bu soʻz boshlanishidagi a unlisi ä un — lisiga, uchinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan; ayïr- + bash = ayïrbash > äyirbâsh. Bu qoʻshma soʻz asli 'boshma-bosh almash-’ maʼnosini bildirgan: har ikki tomon maʼlum miqdor (maʼlum bosh) narsani ayirib, keyin ularni almashgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- ayirbosh qilmoq ayn. ayir- boshlamoq. ◆ Muhabbat vijdonni latta-puttaga ayirbosh qshchdi. N. Safarov, „Tanlangan asarlar“ .