badargʻa
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]ba-dar-gʻa
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]^ BADARGʻA Bu ot asli tojikcha badar otiga (q.) oʻzbekcha -ga koʻshimchasi Qoʻshib hosil qilingan deyish mumkin, chunki badarva boʻl- katori badar oʻl- deb ham ishlatiladi. Xuddi shunday ishlatish tojik tilida ham mavjud: badar shudan - badarga shudan (ТжРС, 40). Har ikki shaklning maʼno asosi bir xil: 'ajratil-', 'quvil-'. ПРСda bu ot [bädrage\ shaklida yezilgan (61), goʻyo dr tovushlari oradigʻidagi a tovushi r tovushidan keyiiga kuchirilgan. Ushbu otga bu lugʻatda berilgan maʼno ham oʻzgacha: "1) provod;
' sopROvojdeniye, konvoirovaniye; 3) konvoy, eskorg" (61). Budagov lugatida ham shunga yaqin maʼno izohi berilgan (Andoza:ССТТН, I, 247). ТжРСda u ot "ssïlka, vïsshka, izgnaniye" maʼnosini (40), OʻTILda ham xuddi shunday maʼnoni (I, 71) anglatishi aytilgan. Maʼno izoxdaridan ayon oʻladiki, bu ot asli 'oʻz yurtidan boshqa uzoq yurtga jazo tariqasida °s on bilan olib borib qoʻyish' maʼnosini anglatadi, keyinchadik Umuman 'quvgʻin qilish-' maʼnosini ham anglata boshlagan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
fors. – kuzatish; kuzatib boruvchi;
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Oʻz vatani (yurti)dan boshqa joyga surilish, haydalish, quvgʻun. ◆ Ayriliq ustiga endi badargʻasi ham chiqdi. S. Abdulla, „Mavlono Muqimiy.“
- Badargʻa boʻlmoq Biror sabab, majburiyat bilan oʻzga yurtlarda surilib yurmoq; oʻz joyidan boshqa joyga haydalmoq. ◆ Otasi bechora boʻlsa, qancha vaqt el-xalqdan nomus qilganidan allaqanday shaharlarga badargʻa boʻlib, yaqinda keldi. Hamza, „Paranji sirlari.“ ◆ Badargʻa boʻp chiqdik yurtu qalangdan, Tutashib oʻt chiqar sening tanangdan.. "Erali va Sherali".
- Badargʻa qilmoq Oʻz joyidan boshqa joyga haydab yubormoq, quvgʻun qilmoq. ◆ Koʻp xalqlar oʻz vatanidan badargʻa qilindi. "Sharqyulduzi".
2. huq. Sud hukmi bilan boshqa yerga yuborish; koʻchirish, surgun.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]БАДАРҒА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]badargʻa