chakana
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]cha-ka-na
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]CHAKANA Bu sifat 'qism', 'boʻlak' maʼnosini anglatadigan chak II otiga (ТжРС, 435) -ona qoʻshimchasini (ТжРС, 542) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, tojik tilida qoʻshimcha boshlanishidagi o (â) tovushi a tovushiga almashgan; oʻzbek tiliga shu tovush tarkibi bilan olingan; tojik tilida 'mayda', 'qismma-kism' maʼnosini anglatadi (ТжРС, 435); oʻzbek tiliga 'donalab, qismma-qism sotiladigan' maʼnosi bilan olingan (OʻTIL, II, 350). Oʻzbek tilida bu sifatdan chakanalab ravishi, chakana-chukana takrori hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]f. 1 Donalab, maydalab
yoki kichik toʻp bilan sotiladigan va sotib olinadigan. ◆ Chakana savdo. n ◆ Chakana narx-larni oʻzgartirish mumkinligi, shubhasiz, hozirgi paytda eng munozarali masaladir. Gazetadan .
2 Unchalik ahamiyatga ega boʻlmagan; arzimas, mayda-chuyda. ◆ Xosiyat xolaning erlari ham chakana paxtakor boʻlmagan ekanlar. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi“ . ◆ Goʻsht-yogʻ oʻz qoʻlingizda. Daromad ham chakanamasdir? S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Chakana gapga quloq yoʻq. Ish kechikadi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ .
3 shv. Mayda chorva mollari, qoʻy-echki va aholiga tegishli shunday mollarni boquvchi. ◆ Shu kundan eʼtiboran askar chakana choʻpon boʻldi.. Adirda uzun kun chakana mol boqdi. T. Murod, „Ot kishnagan oqshom“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЧАКАНА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.