chatoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-toq

Etimologiyasi

CHATOQ 'noqulay', 'ishkal', 'chigal'. [Tantiboy-vachcha] ch a t o q ahvoldan qutulish uchun oʻzini bilmaslikka oldi (Oybek). Bu sifat eski oʻzbek tilida chatï- feʼlining ' chigallashtir-' maʼnosidan (КРС, 851: chatï— II) —q qoʻshimchasi bilan yasalgan; avval ï unlisi a unlisiga, keyin birinchi boʻgʻindagi a unlisi ä unlisiga, q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga al — mashgan: chatï— + q = chatïq > chataq > chätâq. Bu sifat eski oʻzbek tilida chatïq sifatidan -q qoʻshimchasi ol— dida ï unlisi oʻrniga a unlisini ishlatish bilan farqlangan: chatï— + q = chatïq; chatï— + q = chatïq > chataq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Qoniqarsiz, yomon; yaxshi emas. Qarang, qanday ajoyib xislatlarim bor. Lekin siz ishga olmaysiz meni. Chunki menga ishonmaysiz — ◆ oʻtmishim chatoq-da. "Yoshlik" . Talʼat:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Yaxshi gapirdingiz.. Faqat mashina uchramagani chatoq boʻldi-da. Aksiga yuradi oʻzi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

2 Mushkul, qiyin. ◆ Tantiboyvachchaning nafasi ichiga tushib ketdi, lekin bu oʻngʻay-siz, chatoq ahvoldan qutulish uchun oʻzini bilmaslikka oldi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 Xato, notoʻgʻri. ◆ ..tabelchi ham xuddi joʻrttaga qilganday, uning nomini yo tu-tilib aytar yoki chatoq oʻqib, ikki marta takrorlar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Lekin yosh bolani — ◆ tabibningoʻgʻli-ni yantoq bilan savalaganim chatoq boʻlgan ekan. Oʻ. Hoshimov, „Ikki eshik orasi“ .

4 koʻchma Qaysar, oʻjar; qitmir, ishkal qidiruvchi. ◆ Yer toʻgʻrisida bir chatoq odam bilan sudlashib yurgan edi, sud ishni buning zarariga hukm qilganmikan, deb oʻyladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ [Umar:] Umuman, ehtiyot boʻling, sizni koʻrolmaydiganlar koʻp. Haligi indamas Vaxrbham chatoq. Gazetadan .

Ahvol (yoki ish) chatoq Ahvol, vaziyat yaxshi emas; yomon, chigal. ◆ -Qozon qaynamay qoldi, oshna, ahvol chatoq, — dedim. P. Tursun, „Oʻqi-tuvchi“ . ◆ Ishlar chatoq, hamma narsa chappasiga aylanib ketibdi. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qovunlar mamlakati“ . Chatoq qilmoq yoki cha-togʻini chiqarmoq 1) notoʻgʻri, xato ish qil-moq. ◆ Darvesh gov yana bu yerda ham tilini tiymay chatoq qildi. Barcha beklarni yomon-lab, qargʻab, olovga moy sepdi! P. Qodirov, „Yulduzli tunlar; 2) yomon, ogʻir ahvolga sol-moq, zarar yetkazmoq“ . ◆ -Shodiyorga ayting, koʻ-pam aylanishmasin, tutsam, chatoq qila-man, — dedi Togʻay. "Yoshlik" .

Antonimlari

ЧАТОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chatoq
разг.
1 путаный, запутанный, сложный; трудный; // путаница, недоразумение; ◆ bunda bir ~ boʻlsa kerak тут, наверно, есть какое-нибудь недоразумение; тут, наверное, что-нибудь не так; ◆ ~ masala запутанный, сложный вопрос; ◆ ~ ish сложное и трудное дело; ◆ ish ~ дело дрянь; дела неважные; ◆ unda intizom masalasi ~ у него плохо с дисциплиной; ◆ u kelmasa ~ boʻladi если он не придёт, будет плохо; ◆ ishni ~ qilmoq 1) осложнять, запутывать дело; 2) испортить дело;
2 неправильный, ошибочный; // неправильно, ошибочно; // неправильность, ошибочность; ◆ ~ hisob неправильный подсчёт; ◆ ~ hisoblamoq неправильно подсчитывать; chatogʻini topmoq обнаружить ошибку;
3 кляузный; каверзный; // кляузник; крючкотвор.