Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chi-viq

Aytilishi

Etimologiyasi

CHIVIQ ' ingichka egiluvchan novda'. Ch i v i q tutgan yeridan sinmaydi, egilgan yeridan sinadi (Maqol). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan chïb otidan (Devon, I, 309) kichray — tirish maʼnosini ifodalovchi — (ï)q qoʻshimchasi bilan hosil qilingan; oʻzbek tilida b undoshi v undoshiga al — mashgan, ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: chïb + ïq = chïbïq > chïvïq > chiviq. Chïb oti DSga chïp shaklida kiritilgan (150— bet), chïbïq soʻzi esa chubuq shaklida kiritilib, yozma yodgorliklardan bir misol ham keltirilgan (156— bet). Misollarning koʻpligidan aso — siy shakl chïbïq ekani ochiq koʻrinib turibdi (147-bet). Mahmud Koshgʻariy nimagadir chïb soʻzini chïbïq soʻzining qisqargan koʻrinishi deb izohlagan (Devon, I, 309). Xuddi ngunday izoh top — topiq soʻzlariga nis — batan ham taʼkidlangan. Bunday izohga qoʻshilib boʻl— maydi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I Surx novda. ◆ Tol chivigʻi. Chiviq tutgan yeridan sinmaydi, egilgan yeridan sinadi. Maqol . n ◆ Zaynab toʻrt tarafga zir yuguradi. Tolning chiviqlaridan sindira-di. "Yoshlik" .

2 tex. Ingichka va uzun metall tayoqcha. ◆ Chiviq temir. n ◆ Chiviqdan temir-beton tayyorlash uchun armatura sifatida ham foydashniil mumkin. "OʻzME" .

3 sft. Mayda chiziq-chiziq yoʻlli (gaz-lama). ◆ Yana yurib ketadi: sakkiztepki gul atlas, Chiviq beqasamlarning olagʻovur bozo-ri. Gʻ. Gʻulom .

Sinonimlari

Antonimlari

ЧИВИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chiviq
1 прут; tol chivigʻi прут ивы;
2 тех. металлический пруток; ◆

~ shoyi шёлковая ткань в полоску.