danak
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]da-nak
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]DANAK Bu ot tojik tilida donak tovush tarkibiga ega boʻlib (ТжРС, 135), asli don otidan (ТжРС, 135) -ak koʻshimchasi bilan (ТжРС, 543) hosil qilingan; oʻzbek tiliga o tovushini a tovushiga almashtirib olingan. Bu ot har ikki tilda 'oʻsimlik mevasining ichidagi qattik poʻchok va magʻizdan iborat urugʻi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 207).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash][f. ^iilj — magʻizning qattiq qobigʻi| 1 Baʼzi etli mevalar (oʻrik, shaf-toli va sh. k.) ichidagi qattiq poʻchoq va magʻiz-dan iborat urugʻ. ◆ Oʻrik danagi. Shaftoli danagi. yash Tabiat oʻzi usta dehqon. Meʼyori bilan danak tashlagan, meʼyori bilan urugʻ sochgan. S. Anorboyev, „Yoʻlda yoʻldosh boʻlgan-lar“ . ◆ Qarshida oʻriklar allaqachon danak qo-tirib qolgan, bu yoqlarda boʻlsa, endi gulla-yapti. S. Ahmad, „Jimjitlik“ .
- Shirin danak Danakning ajratib olin-gan, sirtiga shakar surtilgan magʻzi yoki qovurilgan danak. ◆ Umid Hafizani eskimo va shirin danak bilan siyladi. Mirmuhsin, „Umid“ .
2 koʻchma Bola, farzand. Danagi shirin, danagidan magʻizi shirin. "Qanotli soʻzlar".
- Boshida (yoki miyasida) danak chaqmoq kam. qoʻll. ayn. boshida yongʻoq chaqmoq q. bosh. ◆ Bizga qulluq qilgan kambagʻal boshimizda danak chaqsinmi?\. Poʻlat, „Tanlangan asarlar“ . -O, Maston, — dedi Turgʻunoy, — ◆ erim miyamda danak chaqsa ham, uyda oʻtirganim bir davlat edi. A. Qahhor, „Asarlar“ . ◆ Boshda ikki bukilib, keyin miyamda danak chaqadiganidan shu tuzuk. I. Rahim, Ixlos. Danagini chaqmoq kam. qoʻll. ayn. magʻzini chaqmoq q. magʻiz. Abduqodir ulugʻ xalq boshlagan azim harakat va kurash haqida chuqur ixlos va hayajon bilan gapirib, vo-qealarning danagini oʻz bilganicha chaqishga tirishar edi. Oybek, Nur qidirib.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ДАНАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.