dilsuz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dil-suz

Etimologiyasi

DILSUZ Bu sifat dil otiga (q.) 'yon-', 'kuy-' maʼnosini anglatadigan soʻxtan feʼlining (ТжРС, 372) soʻz xozirgi zamon asosini (ТжРС, 371) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, OʻTILda 'dilni kuydiradigan (ish, gap)' maʼnosini anglatishi aytilgan (I, 226); ТжРСda esa bu sifat ‘hamdardlik koʻrsatadigan', 'gʻamgin' maʼnolarini anglatishi aytilgan (131). Koʻrinadiki, oʻzbek adabiyotida bu sifat asliga nisbatan boshqacha maʼnoni anglatish uchun ishlatib yuborilgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

[f. ^— yurakni, qalbni

yondiruvchi; jonkuyar] kt. Dilni kuydi-radigan, oʻtkir, taʼsirli; jonni oluvchi. Nomai dilsoʻz. Oshiqi dilsoʻz. m Chiqardi jonidin bir ohi dilsoʻz, Qiyomat boʻldi goʻyoki oʻshal roʻz. "Tohir va Zuhra". Oshiq bir nomai dilsoʻz yuboribdir. "Mushtum". Yashin urib ketgan daraxtdek toʻnib, Poyonsiz boʻshliqqa qarayman dshkoʻz. R. Parfi, Koʻzlar.

Antonimlari

ДИЛСУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.