dingillamoq
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]din-gil-la-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]DIŊILLA- ’irgʻishla-’, 'shataloq ot-’. Arhoni yechilgan echki dingillab chopib ketdi. Bu feʼl diŋ taqlid soʻzining diŋir kengaygan shaklidan -lä qoʻshimchasi bilan yasalgan; l undoshi taʼsirida uning oldidagi r undoshi l undoshiga almashgan: (diŋ + ir = diŋir) + lä = diŋirlä- > diŋillä-. Bu soʻzni lugʻat-larga asliga koʻra diŋirlä- shaklida kiritib, diŋillä-shaklini esa soʻzlashuv nutqiga xos deb belgilash toʻgʻri.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]s. t. Ikkala orqa oyoqni koʻtarib irgʻishlamoq yoki jadal yura boshlamoq; diringlamoq. ◆ Toy dingilladi. Buzoq dingillab chopdi. yash [Abu[ Toychalarga oʻxshab, dingshiab chopadigan ham boʻldi. Mirmuhsin, „Ona“ . ◆ Avazxon.. dingillab kelayotgan Oqtoyni tanidi. H. Nazir, „Soʻnmas chaq-moqlar“ . -Sizni hamurintirmay, oʻzim shunday palovtoʻra yasayki, oʻliklar yesa — tirila-digan, tiriklar yesa dingishydigan boʻlsin, — dedi Asad. H. Nazir, Koʻkterak shabadasi. ◆ Uzoqdan Qoʻziboy, qoʻltigʻida papkasi, Oq-toyni dingillatgancha kelayotgan edi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Eshaklarini dingillatib, atrof qishloqlardan yangi chopon kiygan dehqonlar kelishmoqda. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ДИНГИЛЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.