doʻngalak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

doʻn-ga-lak

Etimologiyasi

DOʻŊALAK 'gildirak’. Poyezingni jildirgan oʻt— xonasi bilan doʻngalagi (Qoʻshiqdan). Bu ot qadimgi turkiy tildagi ’doʻng holat hosil qil-’ maʼno — sini anglatgan töŋ- feʼlining ’oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi -(i)l qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan -(ä)k qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 282); keyinchalik soʻz boshlanishidagi t undoshi d un —

41-7 doshiga almashgan; oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻindagi i unlisi ä unlisiga almashgan, ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (töch + il = töŋil-) + äk = töŋiläk > döŋiläk > doŋiläk > doŋäläk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. I shv. 1 Gʻildirak (arava, vagon, parovoz va shu kabilarda). Poyez(d)ingni yurgizgan Oʻtxonasi bilan doʻngalagi. “Qoʻshiqlar”. ◆ Yumaloq olam ham sirli bir choʻpchak, Doʻngalak aylanur nahot begupchak. Mirtemir, „Asarlar“
2. Yumaloq yoki doyra shaklidagi. ◆ Koʻhna, tutilaverib siri koʻchib ketgan doʻngalak xontaxtani keltirib oʻrtaga qoʻydi. S. Siyoyev, „Rayhon“ . ◆ Koʻchada ikki opʼshq turardi. Biri tulki tumoq kiygan, boʻydor, ikkinchisi doʻngalak telpakda. S. Siyoyev, „Avaz“ .

3 Doʻng yer, tepalik. ..doʻngalayushrni buzib, yerlarni tekislash va chimzorlarni haydab, ishga solish.. kabi ishlarga eʼtibor berish lozim. I. Rahim, Ixlos.

Antonimlari

ДЎНГАЛАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

doʻngalak (koʻplik doʻngalaklar)

• Turkcha:dangalak

Ruscha _ru

doʻngalak
1 бугорок;
2 обл. колесо.