dovon

Oʻzbekcha (uz)

dovon I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

do-von

Etimologiyasi

DOVON ’togʻ yoki tepalikning oshib oʻtsa boʻladigan joyi’. Mashina d o v o n tepasiga koʻtarilar ekan, derazadan salhin shamol urildi (Sayid Ahmad). Bu ot eski oʻzbek tilida ’togʻdan oshib oʻt-’ maʼnosini ang-latgan daba- feʼlidan -n qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 112; КРС, 180); keyinchalik b undoshi v un-doshiga, a unlilari â unlilariga almashgan: daba- + n =

daban > davan > dâvân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Togʻ yoki tepalikning baland, ammo oshib oʻtsa boʻladigan qulay joyi; oshuv. ◆ Qashqar dovoni. Arpasiz ot dovon osholmas. Maqol . ◆ Donoga ergashgan dovondan oshar. Maqol . ◆ shsh Bu vaqt ular Qoraqargʻa degan dovondan oshib, koʻz ilgʻamas, keng, tekis yaylovga chiqdilar. A. Muxtor, „Asarlar“ . ◆ Dovonning beliga chiqquncha Muxammad Sharif ham, eshak ham holdan toydi. Q. Mirzo, „Olam goʻzal“ .

2 koʻchma Keyingi ish va yutukdarga yoʻl ochib beradigan ulkan ish; erishilgan yoki erishilajak qiyin marra. ◆ Oila qurish na-qadar yuksak dovon ekanini Mahkam endi birinchi marta., his qilmoqda edi. P. Qo-dirov, „Uch ildiz“ . ◆ Mavsumning dastlabki dovoni ortda qoldi. Gazetadan .

3 koʻchma Xayoliy, ruhiy marra, maqsad, intilish. ◆ Ey koʻnglim, olamdan suyunchi soʻra, Dovonlar, togʻlardan yelday uchib oʻt. Mir-temir, „Asarlar“ . ◆ Toʻlqinday asov boʻl, sergak qalamim. Davru dovonlardan barkamol oʻzgil. G. Joʻrayeva, „Iqbol“ .

dovon II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

do-von

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

maxs., kam qoʻll. Toʻquvchi-larning ishxonasida ikki ustunning tepa oraligʻiga oʻrnatilgan va ustidan uchiga tosh bogʻlangan tanda oshirib qoʻshiladigan yogʻoch gʻaltak.

Antonimlari

ДОВОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

dovon
перевал (горный); ◆ ~ oshmoq 1) переходить через перевал (в горах); 2) перен. перевалить за половину (работы), выполнить главную часть (работы или дела).