dumbul

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

dum-bul

Etimologiyasi

DUMBUL Bu sifat ТжРСga shu shaklidan dunbul shakliga havola bilan kiritilgan, maʼnosi 'pnshgan', 'etilgan' deb izohlangan (139). OʻTILga dumbul shaklida kiritilib, maʼnosi 'etilib pishmagan' deb izoxdangan (I, 236). Tovush tarkibida n tovushi m tovushiga almashgani toʻgri; lekin ikki lugʻatda maʼnosi jiddiy farq bilan izoxdangani ajablanarli. Bu sifatga OʻTILda berilgan maʼno taʼrifini toʻgʻri deyish lozim.•
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

\f. — toʻliq pishmagan

don, dukkak] 1 Donli ekinlar, mevalar-ning taʼm kirib qolgan, lekin hali yetilib pishmagan holati. ◆ Hali dumbul shaftoli-larning shoxlari yerda. Oybek, „O“ .v.shabadalar. ◆ Chol kuroq dasturxon yozib, sopol taqsimchada dumbul oʻrikdan koʻydi. T. Malik, „Qadr“ .

2 Hali qotmagan, sutmi-qatiq boʻlib qolgan (don haqida). ◆ Dumbul joʻxori. sht Bir tanobcha yerga joʻxori ekilsa, dumbul boʻlmas-dan tamom boʻlar edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Nusratbek yoʻl chetidagi mayda bargli gul-larning yaprogʻini titkilab oʻtayotganda, kungabokar dumbulining hidi ankidi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ . ◆ Boshoklar chaykalar, dumbulroq lekin, Dumbul boshoq-larda hali sut donlar.. Mirtemir, „Asarlar“ .

3 koʻchma Aqlsizroq, tentaknamo, devo-nasifat. ◆ Dumbul odam, n ◆ Xoʻp, bu odamning bugun koʻli uzun. Ertaga surobi toʻgʻri boʻlgach, bu dumbul erkatoy nima kiladi? "Yoshlik" . ◆ Yaramas, bizni hakorat qildi! "Dumbulsan!" dedi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

4 Hayot tajribasi boʻlmagan; xom, gʻoʻr. ◆ -Oʻqishga hafsala qolmadimi ? -Hafsala-ku bor-a, — dedi Xoldor nimalarnidir eslab, — ammo oʻylab karasam, dumbul ekanman, pish-gunimcha shoshirmang. I. Rahim, „Zangori kema kapitani“ . ◆ Bu zamonning dumbul kizlari na-ridan-beri bir ish qilib koʻyishadi-da, keyin ohurib, chapak chalib kolishadi. Mirmuhsin, „Umid“ . ◆ Afsuski, ayrim nashriyot va redaksiya-larda gʻoyat masʼuliyatli ishlar chalamulla, dumbul muharrirlar koʻliga topshirib koʻyil-gan. "Yoshlik" .

5 koʻchma Mazmunan pishiq-puxta emas; xom; qiyomiga yetmagan. ◆ Dumbul asardan fazi-lat kidiradigan estetik noʻnoq tanqidchilar faoliyatiga chek koʻyish lozim. Gazetadan . ◆ Shoirning “Sevgi sirlari ” toʻplamida qiyo-miga yetmagan, dumbul sheʼrlar uchrab turadi.. Gazetadan .

Antonimlari

ДУМБУЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

dumbul
1 недозревший, зелёный (о фруктах);
2 молочно-восковой спелости (о зерновых культурах); ◆ makkajoʻxori ~ boʻlibdi кукуруза достигла молочно-восковой спелости;
3 перен. ненормальный;◆ ~ odam ненормальный человек;
4 перен. неопытный, зелёный.