egar

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

e-gar

Etimologiyasi

EGAR ’ot ustida minib oʻtirish abzali’. Oʻtgan zamonda baʼzi davlati oshib-toshib ketgan boylar sunnat toʻyida toyga tilla e g a r urdirib, toʻy— bolaga tilla kamar bogʻlatgan. Bu ot qadimgi turkiy tildagi ’yuqoridan pastga qayir-’ maʼnosini anglatgan eŋ- feʼlining (ЭСТЯ, I, 241) eg- shaklidan (Devon, I, 180; DS, 165) -(e)r qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 242); oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻindagi e unlisi ä unli — siga almashgan: (eŋ- > eg -) + er = eger > egär.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ot-ulov ustiga uriladigan va minib oʻtirish uchun moslangan abzal. ◆ Ot egari, v ◆ Komil kumush uzangiga oyoq uchini qoʻyib, egarga minib oldi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

Otdan tushsa ham, egardan tushmaydi q. ot. Ammo, ◆ "otdan tushsa ham, egardan tushmaydi", deganlaridek, hamma yoqdan mosuvo boʻlsa hamki, hali havosi baland. A. Muhid-din, „Xarakteristika“ . Egar urmoq Egarni ulov ustiga qoʻyib mahkamlamoq. ◆ Badia oti-ning oldiga kelib, uni erkaladi, egar, jab-duq urib, qayishlarini mahkam tortib bogʻ-ladi.. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . Egardan tush-moq 1) ot-ulov ustidan tushmoq. ◆ Yaxshilikcha egardan tush-u, qoʻlingni koʻtar. Boʻlmasa, ot ustidan telpakday uchiraman. P. Tursun, Oʻqituvchi; 2) koʻchma kibr-havosi pasaymoq, dimogʻdan tushmoq. ◆ Faqat Samadiygina achitdi: -Endi egardan tushibsiz-da, dohiy. A. Muxtor, „Tugʻilish; 3) lavozimdan boʻsha-moq, mavqeini yoʻqotmoq“ . ◆ Oqpodsho otdan tushsa ham, Said Jalolxon eshon hali egardan tushmagan edi. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ Kalon-dimogʻliging qolmadi-da, polvon! Hamon muso-firchilikni boʻyningga oldingmi, egardan sal tushgin-da! H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ .

2 Turli mashinalarning odam oʻtiradi-gan joyi, oʻtirgʻichi. ◆ Velosiped egari. Traktor egari.

Antonimlari

ЭГАР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

egar
седло; // седельный; ◆ aravakash ~ вьючное седло; ◆ ~ qoshi передняя лука седла; ◆ ~ suyanchigʻi задняя лука седла; ◆ otga ~ urmoq седлать лошадь; ◆ ~dan tushmoq 1) сойти с седла, спешиться; 2) перен. умерить спесь; быть проученным и потерять высокомерные замашки; ◆ otdan tushsa ham, ~dan tushmas погов. он с коня сойдёт, а с седла — нет; он спешится, а высокомерным (спесивым) останется; ◆ 

• ~ qosh 1) брови дугой, изогнутые брови; 2) обладатель (ница) изогнутых бровей; ◆ ~ bel с провислой спиной (о лошади).