elamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

e-la-moq

Etimologiyasi

ELA- 'elakdan oʻtkaz-’. Unni e l a d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi 'pastga tush-’ maʼnosini ang — latgan il- feʼlidan (ДС, 207) ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -ä qoʻshimchasi bilan hosil qilingan boʻlsa kerak; keyinroq soʻz boshlanishidagi i unlisi e unli — siga almashgan: il- + ä = ilä- > elä-. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda elgä- shaklida mavjud boʻlgan (ДС, 170), bu yerda ’ takror’ maʼnosi -gä qoʻshimchasi bilan ifoda — langan: il- + gä = ilgä- > elgä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Elakdan oʻtkazmoq, elakdan oʻtkazib tozalamoq. ◆ Bostirmada Ziyodaxon supra yozib, un elab oʻtirar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Toʻy arafasida kuni bilan qor yogdi, shunday elab yogʻdiki, koʻzlarni ochirmay qoʻydi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

2 (faqat boʻlishsiz shaklda — elamaslik) Eʼtibor (ahamiyat) bermaslik, nazar-pi-sand qilmaslik. ◆ Zebixon oʻziga munosib yi-git izlardi. Oyogʻi tagida oʻralashayotganlar-ni pisand qilmas, yoʻlini toʻsib, yigʻlab, dardini aytadiganlarni elamas edi. S. Axmad, „Ufq“ . ◆ Xola qoʻshnisining gapini sirt-dan elamagan boʻlsa ham, ammo ichidan zil ketdi. L. Mahmudov, „Vafo“ .

3 kam qoʻll. ayn. tebratmoq. ◆ Zubayda boshini elab, "yoʻq" ishorasini bildirdi. K. Yashin, „Hamza“ .

Antonimlari

ЭЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

elamoq elamoq

• Turkcha: elemek

Ruscha _ru

elamoq
1 сеять, просеивать; ◆ un ~ сеять муку; ◆ qum ~ просеивать песок;
2 качать, покачивать; ◆ boshini ~ покачивать головой;
3 только в отрицательной ф.: elamaslik не обращать (не уделять) внимания; не замечать; bunday gaplarni elamang не обращайте внимания на такие разговоры, не принимайте близко к сердцу такие слова.