entikmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

en-tik-moq

Etimologiyasi

ENTIK- ’havo yetishmayotgandek shoshib, qiynalib nafas ol—’. Ukam koʻchadan entikib kirib keldi. Bu soʻz qadimgi turkiy tilda 'chuqur nafas ol-’ maʼno-sini anglatgan en- feʼlining -(i)t ortgirma qoʻshim-chasi qushilgan shaklidan kuchaytirish maʼnosini ifo-

^Aa^°®^CHI7^(i)kqOʻ^shimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, 1, lol, gt; КРС, 954); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor Unli talaffuz qilinmay qoʻygan: (en- + it = enit-) + ik = enitik-> entik—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

ayn.

1 Xoʻrsinmoq. ◆ Davlatyor qattiq entikib oldi: Yoʻq, gaplashish juda qiyin. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“ ◆ Kumush koʻzini yumdida, entikib qoʻydi, A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

2 Havo yetishmayotgandek qiynalib, tez-tez nafas olmoq, nafasi ogʻziga tiqilmoq. ◆ Narimon uzoq joydan chopib kelgan odamday entikar, boʻgʻiq ovoz bilan gapirar, koʻzlari olazarak boʻlib, atrofga qarardi. P. Qodirov, „Uch ildiz.“ ◆ Orqadan birovning boʻgʻiq nafasi, entikib hansiragani eshitildi. A. Muxtor, „Qoraqalpoq qissasi.“

3 Juda ishtiyoqida boʻlmoq; orziqmoq. ◆ Tezroq uyga yetib borib, Jamil Karimovich soʻzlarini eriga birma-bir aytib berishga entikardi. Mirmuhsin, „Nuqra.“ ◆ Biz baʼzida xom-xatala sheʼr yozib.. gazetada bosib chiqarishga entikamiz. Gazetadan. ◆ Lekin u barq urib, mangu ochiladigan fursat qachon kelishini entikib kutardi. Shuhrat, „Jannat qidirganlar.“

Antonimlari

ЭНТИКМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

entikmoq
1 вздыхать;
2 задыхаться, тяжело дышать;
3 захлёбываться; всхлипывать; entikib gapirmoq говорить захлёбываясь; всхлипывая.