gʻoʻza
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]gʻoʻ-za
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]GʻOʻZA Bu ot ПРСda [ġuze] shaklida keltirilib, "korobochka" deb izohlangan (360); ТжРСda goʻza shaklida keltirilib, "korobochka" deb izohlangan (481); har ikki lugʻatda paxta, koʻknori otlari bilan birikma tuzib koʻrsatilgan. Oʻzbek tiliga tojik tilidagi shakli olinib, asliga nisbatan tor maʼnoni — 'paxta oʻsimligi' maʼnosini, 'koʻsak' maʼnosini anglatishi aytilgan (OʻTIL, II, 667).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]\f. — paxta chanogʻi; koʻknor
chanogʻi] 1 Chigitdan unib chiqib, paxta hosili (tolasi) beradigan, gulxayridoshlar oilasiga mansub bir yillik madaniy oʻsimlik, paxta oʻsimligi. ◆ Gʻoʻza chopigʻi. Gʻoʻza-ga suv taramoq. Gʻoʻzani parvarish qilmoq. n ◆ Bir dona chigitdan oʻttiz-qirq koʻsakli gʻoʻza unib chiqadi. Tuygʻun, „Brigadir“ . ◆ Boʻyi yerdan toʻrt barmoq koʻtarilgan gʻoʻza orala-riga yoyilgan xotin-qizlar, gulga qoʻngan asalaridek, gʻayrat bilan ishlamoqda. S. Ayniy, „Qullar“ .
2 esk. ayn. koʻsak. ◆ Onam sandalda oʻtirib, gʻoʻza chuvir, men kitob oʻqir edim. M. Is-moiliy, „Fargʻona t“ . o. ◆ Sandalning bir chek-kasida gʻoʻza chuvib oʻltiruvchi bir keksa koʻr kishi qoʻlidagi gʻoʻzapoʻchoq va sugʻurgan pax-tasi bilan boshini baland koʻtarib, hovli-dagi soʻzga quloq solib turadi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .
3 s. t. Shu oʻsimlik hosili, paxta. ◆ Bu yilgi tergan gʻoʻza Bulturgilardan toza. Planlar yuzga yetsa, Dunyo toʻla ovoza. "Qoʻ-shiqlar" .
- Kampirning dardi gʻoʻzada s.t. ayn. kampir-ning dardi gʻozada q. gʻoza. ◆ Kampirning dapdu gʻoʻzada, deganlariday boy amakim ham amir-ning kelishini istaydilar. S. Ayniy, „Doxunda“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҒЎЗА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Nido
[tahrirlash]gʻoʻza